Kooperatîfê Cinîyan ê Urla ke serra 2014î de awan bîyo û hem berardişî hem zî bazarîya zaf eseran keno, 170 ortaxê xo est ê û seba cinîyan hem azadîya ekonomîkî temîn kerda hem zî piştî dayo ke cinî linganê xo ser o vinderdê.
Cinîyê ke hewl dîyeno ke ked û berardişê înan cuya komelkî ra bêrê dûrfînayene, her cayê de ke tede ciwîyenê bi berardiş têkoşînê xo domnenê. Cinîyê ke reyna ameyê têhet pîya virazenê û seba vurnayîşê komelî têkoşîn danê. Ê têkoşînan ra yew zî Kooperatîfê Cinîyan ê Urla yo. Serra 2014î de çarçewaya Planê Stratejîkê Averşîyayîşê Paydarbîyaye yê Ziraetî yê Şaredarîya Urla de kooperatîf bi ortaxîya 80 cinîyan dest pêkerd. Kooperatîfo de ke nika 170 ra vêşêr cinî ameyê têhet de cinî her prosesê ke berardişî ra heta bazarkerdiş est o, tede ca gênê.
Kooperatîfî de ke cinîyê her grubanê emrî ra tede ca gênê, cureyê eseran zî zaf hîra yo. Teber ra esero serekeyî yê kooperatîfî ke vînceyê engînarî ra eserê ke ci ra virazîyenê, eserê ardî, konserweyê meywe û sewzîyan û eserê tekstîlî yenê viraştene. Eserê ke bi xebata profesyonelî virazîyenê, hem resenê şaristananê welatî hem zî şaristananê teberê welatî teberî. Hetêko bîn ra kooperatîf eserê ke patentê ci girewtê, bi nameyê “Urla Karya” sazgehan û marketanê ke reyde hemkarîye kenê, înan rê erşaweno. Reyna internet ser o ra zî înan roşenê.
Sereka Kooperatîfî Sîbel Uyar û ortaxa kooperatîfî Fatma Kaşkir, Emîne Kaya û Aysel Gungormez, derheqê amanc û hedefanê kooperatîfî de Ajansê Mezopotamya (MA) rê qisey kerd.
Engînarî ra heta eseranê tekstîlî
Sîbel Uyar dîyar kerd ke amancê awankerdişê kooperatîfî o yo ke piştî bido cinîyanê herême û va ke reyna ê hewl danê ke eseranê Urla yê erjayeyan rê wayîr vejîyê. Uyar dîyar kerd ke lokomotîfê kooperatîfî engînar o û wina vat: “Ma engînarî sey sifir-eşte şuxulnenê. Her serre eseranê înovasyonî yê ma ke derheqê engînarî de yê, est ê. Goreyê demserran rêçelanê meyweyan virazenê. Eserê cîya-cîyayî sey keşk, erîşte, eserê dîyetî yê xususî û turşîyî est ê. Ma tîya de şertanê pawitişî yê raştan temîn kenê û eseran û werdan virazenê. Reyna beşêko ma yê tekstîlî zî est o. Ma bi huneranê destan ê ke nêzdî vîrkerdişî de yê, eseranê tekstîlî virazenê. Tekstîl de zî ma bi eseranê xozayîyan berardiş kenê.”
Hedef vêşkerdişê berardişî yo
Sîbel Uyar dîyar kerd ke hedefê înan o yo ke bi nizamêko ke ronayo xebatan aver berê û berardişî zêde bikerê û wina vat: “Ma karêko paydar wazenê. Ma wazenê ke serfkerî eseranê kooperatîfanê cinîyan bigîrê. Çunke şima tena eserêk nêgînê, şima reyna piştî danê ke cinî herêman de aver şêrê. Şima piştî danê ekonomîyê yewbîngirewtişî ke her cayê dinya de zaf muhîm o. Şima hem tamê dayîkan sifreyê xo de vînenê hem zî cinîyêk û keda aye rê piştî danê.”
Azadîya ekonomîke girewte
Fatma Kaşkir ke ortaxa kooperatîfî ya û reyna uca de xebitîyena wina vat: “Ez ke ameybîya kooperatîfî mi vatbî ez ‘nêeşkena’ la di serrî yo ke ez tîya de pereyê xo qezenc kena. Êdî azadîya min a ekonomîkî est a. Kooperatîfî zaf feyde da mi. Mesela mi ke tîya dest bi xebate kerde, ez êdî bîya sosyal. Keyeyê mi û dorûverê mi tîya de xebitîyayîşê mi zaf weş vînenê û piştî danê mi. Ez dorûverê xo rê vana ke tîya cayêko zaf weş o. Ez pawena ke kooperatîfê winasînî hîna zaf bibê. Çunke bi nê kooperatîfan keda cinîye hîna zêde bena.”
Hem musenê hem benê sosyal
Emîne Kaya ke ortaxa kooperatîfî ya, va ke kooperatîfî manayê cîya-cîyayî ardê cuya aye. Kaya ke va ke a verê kooperatîfî de qet nêxebitîyaya wina vat: “Çîyo ke mi keye de kerdêne tena kesê ke keye de bîyê dîyêne la tîya de keda mi her ca de yena vînayene. Çîyo ke mi verê cû nêzanayêne ez tîya de musaya. Ma tim musenê. Kooperatîfê ma zihnîyeto ke cinîyan keye de mahkûm keno, înan rê sey cewabêk o. Ma hem benê sosyal hem zî qezencê ma yo ekonomîk beno. Ez tîya sey cayê karî nêvînena. Tîya yew keyeyo pîl o. Eke ez kooperatîfî bi yew çekuye îzeh bikera, ez eşkena vaja ‘keyeyê mi’. Ez her serê sibayî bi lez û keyfweşîye reyde yena tîya.”
Aysel Gungormez ke embera kooperatîfî ya, dîyar kerd ke hedefê ma o yo ke ma xebatanê xo gird bikê û piştî bidê hîna zaf cinîyan wina dewam kerd: “Ma kooperatîfêko nimûneyîn ê. Zaf kesî yenê hetê ma û persenê ‘Şima senî dest bi nê karî kerd?’ û melumat gênê. Kooperatîfê winasînê ke awan bîyê û serkewte bîyê, est ê. Ma wazenê ke piştî bidê cinîyan ke hem xo hetê sosyalî ra hem zî ekonomîkî ra xo bihêz his bikê. Wexto ke cinîyêk linganê xo ser o vindara, seba çîyê ke do biqewimî bivîna, kooperatîf zaf muhîm o. Cinîyê ke verê cû nêeşkayêne keyeyê xo ra vejîyê, kooperatîfî reyde zaf fealîyetan de ca gênê û bîyê sosyal.”
MEŞTE: Şaredarîya cinîyan a Kurdistanî: 122 sazîyê cinîyan, resayî 25 hezar cinîyan.
