Roja Rojnamegerê Ameyî qetilkerdiş, sey roja yadî nê; sey roja xoverdayîşî yo. Estanekê Anter, Hrantk, Nazim, Cîhane nîro vîrakerdene. Vîranêkerdişê rojnamegeran verpirsîyarîya ma yo û ganî ma têkoşînî ra fek veranêdê.
Rojnamegeran, bingeya demokrasî yê, çimkî çim û goşê şarî yê û her tim îqtîdaran cipersenê. Seba pawitişê heqîqetî ray ray azadîya xo ra fek veradanê la ray ray çi heyfo ke rojnamegeran yenê qetilkerdiş zî. No ser seba gêrayîşê adaletî Roja Rojnamegerê Ameyî Kiştiş sey firsetêk a.
Maneyê Roja Rojnamegerê Ameyî Kiştiş çîyo?
Na roje seba yadkerdişê rojnamegerê ke ser wezîfeyê xo ameyî kiştiş ser o Dinya û Tirkîya de ameyo dîyarkerdene. Na roje tena yadkerdiş nîyo, hetê yadkerdiş persayîşê hesabî û awankerdişê hîşmendîyêk o.
Tabloya global û herêmîye
Goreyê daneyê Commîttee to Protect Journalîsts (CPJ) serra 1992î ra nika bi desan rojnameger Tirkîya de çi heyfo ke ameyî qetilkerdene ya zî birîndarkerdene.
-Goreyê Endeksî yê RSF’î yê Azadîya Çapemenî ya Dinya, Tirkîya mabenê 16 welatî de humara 149. de ya. Mîyanê 10 serrê de nêzdî 1000 rojnameger ameyî qetilkerdene, çi heyfo ke kerdox (faîl) nêameyî dariznayîşî.
Tirkîya de vengê heqîqetî
Tirkîya rojnamegeran her tim vengê heqîqetî bîyê la belê bi desan rojnameger ameyî kiştiş. Nê rojnamegeran şehîd ameyî kerdene finak wina yê:
“Hrant Dînk, Metîn Goktepe, Musa Anter, Cengîz Altun, Krîkor Zohrab, Mehmet Saît Erten, Hafiz Akdemîr, Mecît Akgun, Çetîn Ababay, Huseyîn Denîz, Yaşar Aktay, Mehmet Îhsan Karakuş, Kemal Kiliç, Ferhat Tepe, Nazim Babaoglu, Sayfettîn Tepe, Ersîn Yildiz, Azîz Koyluoglu, Nazim Daştan, Cîhan Bîlgîn, Egîd Roj, Îsam Ebdullah, Gulîstan Tara, Nagîhan Akarsel, Hêro Bahaddîn, Nûjiyan Erhan, Denîz Firat, Mazlum Bagok, Aram Can, Rustem Çîlo, Eylul Nûhilat, Şilan Botan, Hogir Mihemed, Tolhildan Welat, Seid Mihemed, Dilovan Gever, Zîzis Sînke, Bahattin Karakutuk, Orhan Karagar, Cemal Akar, Kemal Kiliç, Rohat Aktaş, Volkan Eryîgît, Burhan Karadenîz, Halîl Uysal, Metîn Alataş, Enver Polat, Tegmen Demîr, Haşîm Yaşa, Hasan Aydin, Kadrî Bagdu, Ersîn Alataş, Mazlum Erencî, Nesrîn Teke, Îdrîs Atak, Ayfer Serçe û sewbî.” Ma nameyê înan vîra kerde, hîna bi desan rojnameger est ê.
Polîtîkayê cezanêkerdişî yê kerdoxan (qetîlan)
Kiştişê rojnamegeran de tewro problemo gird, bêtesîrîya darazî û pawitişê qetîlan o. Çi heyfo ke Tirkîya zaf dosyaya rojnamegerê ke ameyî kiştiş, çarçiweya faîlê meçhulî de bêceza mendê. No zî berê qetilkerdişê rojnamegeran ê newe akeno.
Tesîrê komelkî
Bêvengkerdişê rojnamegeran, kerr û korkerdişê komelî yo. Bêvenkerdişê rojnameger do ser nêrayîrî, îxlalê heqî û talankerdişê dorûverî bigo. Finak; cigêrayîşê qetilkerdişî yê Ceylan Onkole ame astengkerdene. Sansur, otosansur û kulturê tersî zirar danê demokrasî rê.
Rayîrê çareserîye
- Reformê qanûnî: Seba pawitişê rojnamegeran do qanûnê xususî bêrê vetiş û cezayan bêrê girankerdene
- Pêameyîşê Mîyanêneteweyî: Planê Ewleyî yê Rojnamegeran ê UNESCO’yî bêro pawitiş.
- Teqîpkerdişê Azadîye yê Çapemenîye: Ganî raporê sazî û dezgeyê xoserî bêro verçiman girewtiş.
- Hetkarîya komelkî: Ganî şar babeta azadîya rojnamegerî de hîşyar bibo û hîşmendîya şarî zî aver şîro.
Roja Rojnamegerê Ameyî qetilkerdiş, sey roja yadî nê, sey roja xoverdayîşî yo. Estanekê Anter, Hrantk, Nazim, Cîhane nîro vîrakerdene. Vîranêkerdişê rojnamegeran verpirsîyarîya ma yo û ganî ma têkoşînî ra fek veranêdê.
Lazim o ke merdim demê kerdişê karî yê rojnamegerî de wêrek bibo, ma mîraskerê rojnamegerê wêrek ê.
