Nuştox û Mamosteyê kirmanckî Hecî Ozkal derheqê prosesê çareserî yo peyên de qisey kerd û dîyar kerd ke eke na birareye tîya de miraz biba, do dinya biba baxçeyê gulan.
Nuştox û Mamosteyê kirmanckî Hecî Ozkal proseso ke 27ê sibate de bi vengdayîşê ‘Aştî û Komelo Demokratîk’ yê Rayberê Şarê Kurdî Abdulla Ocalanî ameyo dest pêkerdene, heqê hêvî û nê prosesî de gamî ke ganî bêrê eştene, derheqê înan de ajansê ma (AW) rê qisey kerd.
50 serranê peyênan de kurdî
Hecî Ozkal dîyar kerd ke hema hema 100-125 serrî yo ke şarê kurdî polîtîkayanê sey texda, zext, zor û înkar reyde rî bi rî manenê û wina dewam kerd: “La 50 serranê peyênan de yewna fesale girewte. Êdî kurdî mudaxilê yew pedeşoyî bîyî. Nê pedeşoyî de kurdan ê hereketî ke hetê huqûq û edeletî de vindertêne, înan ra îstîfade kerd. Sey firê 68 û 78. kurdan nê dewrîyayîşî de ca girewt. O semedî ra îtîrazê kurdan ververnîya. Yanî no tewir yew ciwîyene ewro ra pey nêramîyena û ma zî wazenî ke senî ke dinya de her şar, her milete wayîrê çi heq û huqûqî ya, ê mi zî wa yew heqê mi bibo. Kurdan 50 serranê peyênan de ramitişê xo wina domna. La 27ê sibate de Serekê Şarê Kurdî wexto ke wina yew vengda, hem kurdan mîyan de hem Tirkîya de û hem zî dinya de no veng ame fehmkerdiş û zafêrî kurd û tirkî nê vengî reyde rî bi rî mendê.”
‘Eke birareye wazenê ganî goreyê ey têbigeyrê’
Hecî Ozkalî bale ant birayeya ke wazena bêra awankerdene ser o û îfade kerd ke eke yew birayeye yena waştene ganî goreyê ey têbigeyrê û heqanê kurdan bidê. Hecî Ozkalî wina îfade kerd: “Seba ke 50 serran de kurdan birareye de israr kerdêne, vatêne ke ma tirkan reyde no cumhurîyet awan kerdo, senî ke heqê tirkan est o, wazenê wa hetê nasname, wazenê wa hetê ziwanî ra bo, hetê perwerdeyî de bo heqê mi zî est o; kurdan nê heqî taleb kerdêne. Teber û zereyî ra xo kerr, kor û lal kerdbi. La êdî daraxa ke dewrîyayîşê kurdan hem zere hem teberî ra dinya de her kes nê gureyî ra û hereketî ra haydar kerd. Zana ke dinya zî zere de ê ke ma gênê sey birayê xo vînenê tirk, ereb, çerkez, laz, gurcî înan zî dî ke kurdî heqê înan est o ke nînan taleb bikerê. Nê semedî ra o vengêko zî dîya sewn viraşt.
Belkî çîyo ke hem Rojhelatê Mîyanênî de aseno, çunke cografya yena bedilnayîş, serdestî emperyalîstî zaf hukm kenê, ê zî wazenê goreyê yew şekil bidê tîya. Tirkan zî fehm kerd naye wina nêbena. Eke birayîye wazîyena, gere ê zî sey birayê xo û goreyê şertanê birayeyî rayra şêrê.”
‘Gerek tayê qanûnî bêrê bedilnayîş’
Hecî Ozkal derheqê prosesê peyên yo çareserî de zî îfade kerd ke teorî de yew nêzdîbîyayîş vejîya orte la no çend aşmî yo ke zaf yew çî nêbedilîya û dîyar kerd ke ganî qanûn bêrê bedilnayîş û heqê hêvî zî bêro dayene. Hecî Ozkalî wina vat: “Çîyo ke birareye sereraşt keno û birareya kurdan û tirkan hezar serran rayra bero, pratîkî de wina yew çî çin o. Gerek tay qanûnî bêrê bedilnayîş. Heqê omidî ra bigîrê heta ê yî ke no 20-30 serrî yo peyê berî de yê, teda û zilmî ancenê, weş û nêweşî ra ganî pêro veradîyê. Reyna gere şertî ke kurdî tede yenê ciwîyayîş bêrê bedilnayîş. Hetê ziwanî ra çîyî ke kurdî talep kenê, wexto ke ma dinya ra û Ewropa ra ewnîyenê zaf çîyî est ê. Sey Kirgizîstanî cayêk de di ziwanî fermî yî. Yan zî ti şonê Îsvîçre, ti ewnîyenê çar panc ziwanî fermî yî. Bi ney welat lete zî nêbi, çew çewî nêwerd zî, nêqedêna zî. Ê semedî ra zî ganî dewlete hetê perwerdeyî ra zî xo newe bikera ke gama birareye wina yena fehmkerdiş.”
Wayîrvejîyayîşê prosesî
Hecî Ozkalî wina domna: “Ganî her kes wayîrê nê vengî vejîyo ke no veng cayê xo bigîro. No tena pê kurdan cayê xo nêgêno. Eke nê xususî de dinya de miskala zerretîn yew demokrasîwaştox est bo, ganî kurdan hetî de ca bigîro, nê vateyê kurdan de rayra şêro û dewlete ser o biney zext virazî ke dewlete zî nê xususî de xo bibedilna.”
‘Sirri Sureyya sey yew remzî na birareye bi’
Hecî Ozkalî derheqê wefatê Sirri Sureyya Onderî û rolê ey o nê prosesê peyênî ser o qisey kerd û wina vat: “Ma behsê birarey kerd, Sirri Sureyya zî sey yew remzî na birarey o. Tirk bi la sey yew kurdî dejê kurdî xo de hîs kerdêne û wayîr vejîyayêne. Ey zana ke eger kurdî tîya de nêxelesîyî, xelasa tirkan zî çin a. Nê semedî ra Birêz Sirri birayo ke kurdan xeyalê xo de, hewnê xo de dîyîne, wina yew bira bi. Mergê ey de hem hetê dewlete ra yanî daraxa tewr serênî ra heta binî û sewbîna nuştoxî, sanatkarî, hunermendî her kes bi yew.
Birayeya ke heta nika xeyal bîyêne mergê Sirri de gan dekewt, ruh dekewt û rayra şi. Ê ke fikrê înan çiray ê bînan reyde nêtipiştêne, ey reyde kift da yewbînan, pol da yewbînan û rayra şîyê. No nawit ke kê şênê ê kesî ke seba yew deyîre birayê kê kişto, ey reyde bêrê têhet, têdir rayra şêrê, xeyalanê xo têdir bivawê û têdir zî bi hezar serrî reyna welat letekerdiş o parçekerdiş o nê pêro xeyalê mertewal ê û nînan bidê kişte û birareya ke Sirri gan devist, ruh devist kê rayîr de benê.
‘Ganî ma wayîrê xeyalanê ey vejîyê’
Ê semedî ra ez hêvî kena ke ruho ke kewto a birareye hînî ewro ra pey o ruh apey nêşono û çew nêşino naye ver de vindero. Ez van wa ruhê embaz Sirri Sureyya şad bo û nûrî mîyan de, şewq mîyan de rakewo. Ma kurdî zî tirkî zî o ke ewro ra pey aştî wazenê, hîna vêşêr wayîrê ey zî vejîyê, xeyalan û fikiranê ey zî vejîyê.”
Hecî Ozkalî tewr peyên behsê wezîfe û barî ke nê prosesî de kewenê milê nuştoxan ser o kerd û wina vat: “Erebayêk de far tarî de çi wezîfe vîneno, nuştox yan zî roşndarî zî şarê mîyan de ayhewa yew gurey û barê înan est o. Ez zî sey yew nuştox hem şarê xo ra hem ê ke Tirkîya de ciwîyenê û hem ê ke kurdan yan zî tirkan reyde eleqeder yan zî nîyê, ez wazena her kes nê vengî bieşnawo. Eke na birareye tîya mîraz biba, dinya ra vila bena, dinya de serfiraz bena û dinya bena baxçeyê gulan. Her kes uca de bi rengê xo, bi ruhê xo, bi ganê xo cuyena xo ramneno.Çîyo ke mi ra bêro ez do bikera û ez heta ke mi ra ameye ez no vengêko dîya, ez wazena ey rê wayîr vejîya.”
