Amed de bi beşdarîyêka gird Meclîsê Kirmanckî ame îlankerdiş, beyanatê Meclîsê Kirmanckî de ame vatiş ke: “Ma wazenê ke heme heskerdoxanê lehçeya kirmanckî, binê banê Meclîsê Kirmanckî de bîyarê têhet û lehçeya xo çerxê asîmîlasyon û xo bi xo helînayîşî ra bixelisnê.”
Salona Baroya Amedî de bi beşdarbîyayîşê Hemşaredarê Amed, Peyas, Rêzan, Sûr, Hênî, sazîyanê ziwan, kultur, sîyasetî, wendekar, heskerdox, akademîsyen, rêxistinanê DEM Partî yê Amedî, rêxistinanê DBP’î yê Amedî û zaf humarî de welatijî îlankerdişê Kirmanckîye ame kerdiş. Cayê beyanatê îlankerdişê Kirmanckî rê pankartê “Statuyê Kurdkî, perwerdeyê bi Kurdkî” ame elaqnayîş.
Verê wendişê deklerasyonê Îlankerdişê Kirmanckîye, mamosteyê kirmanckîye Haci Ozkal xêrameyîşê meymanan kerd.
Qisekerdişê Haci Ozkalî ra dima Hemsereka MED-DER’î Şukran Yakut deklerasyonê Meclîsê Kirmanckîye wend.
Deklerasyonê Meclîsê Kirmanckî wina yo:
“Çapemenî û Raya Pêroyî rê…
Rêxistinê Perwerdeyî, Zanistî û yê Kulturî (UNESCO) yo ke girêdayeyê Neteweyê Yewbîyayeyî yo, raporêk aşkera kerd. Goreyê nê raporî; Dinya de sera 40’î ziwanan, bi politikaya asîmîlasyonî ri bi riyê çinbîyayîşîyî de yê.
Tirkîya de zî 18 ziwanî çi heyfo ke yan helîyayî û yan zî vînî bîyê. Lehçeya ziwanê kurdkî zî polîtîkaya asîmîlasyon û qedexekerdişî ra hîna binê tehluke de ya. Sazgeh û dezgehê ziwanê zî seba hîşmendî û averberdişê ziwanê kurdkî û semedo ke tehlukeyê asîmîlasyonî yo ke ziwanê kurdkî ser o beno bale biancê xebat kenê la na xebate qiym nêkena. Eslê mesela, meseleya kirmanckî ya. Ganî kirmanckî ser o xebatê cidî û herayî bêrê kerdene. Çimkî lehçeya şîrîne ya kurdkî, kirmanckî binê tehlukeyê vînîbîyayîşî de ya. Ganî bi ziwanê dayîke perwerde bêro dayene. Çimkî encax bi no rayîrî, merdim kokê xo ser şîn beno. Kirmanckî bi dîyalektîya xo zaf zengîn a, tena ziwanê zozanan û koyan nîyo. Na ra ganî kirmanckî warê perwerdeyî û sîyasetî de bêro şuxulnayîş. Eke şima nêwazenê kirmanckî vînî bibo, ganî şima qisey bikerê, biwanê û binusê.
27ê Sibate de, Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî, seba ‘Aştî û Komelê Demokratîkî’ vengda kurdan û şaranê Rojhilatê Mîyanînî. No vengdayîş, seba şaranê Rojhilatê Mîyanênî û seba ma heme kurdan rê zaf muhîm o.
No vengdayîş; yew cuyayêka newa û heme rengan mîyanê xo de hewîneno. No vengdayîş; şaranê Rojhilatê Mîyanênîn rê û bi xususî kurdan rê bîyo. Eynî dem de, seserra 21. de Tirkîya û Rojhilatê Mîyanênî rê beranê awankerdişê komelanê demokratîkan akeno.
Ma sey heskerdoxê lehçeya kirmanckî, nê vengdayîşî rê hetkarî kenê û bi na wesîle dîyar kenê ke ma do hewcedarîya mîsyon û verpirsîyarîya ke bi nê vengdayîşî de, ma rê bikewo, ma do ca bîyarê. Goreyê nê mîsyonî, ma do xebatanê xo, bi rûhê vengdayîşê Aştî û Komelê Demokratîkî bidomnî û rêxistinbîyayîşê xo xurt bikerî.
Ma kirmancî (kirdî, zazayî, dimilî), yanî heskerdoxê lehçeya Kirmanckî, ma meclîsê xo; bi nameyê Meclîsê Kirmanckî îlan kenê.
Bi nê munasebetî, ma vengê hukmatî danê; ma vanê ke semedo ke bi ziwanê dayîke perwerde bibo, no war de, ganî şert û mercê xebata azade bêrê temînkerdiş. Na ra gere lezûbez tayê gamî bêrê vistiş. Ma kirmancî, bi des serran o ke verba zextan û zordarîyan, seba nasnameyê xo û seba ziwanê xo têkoşînêko bêmaben domnenî. Ma vanê ke na seserra newa, do biba seserra ziwanê kurdkî û na sesrre de do lehçeya kirmanckî tehlukeyê vînîbîyayîşî ra bixelisîya. Ma do têkoşînê xo hera bikerê û hemleyê ma yo newe do serbikewo.
Ma wazenê ke heme heskerdoxanê lehçeya kirmanckî, binê banê Meclîsê Kirmanckî de bîyarê têhet û lehçeya xo çerxê asîmîlasyon û xo bi xo helînayîşî ra bixelisnê.
Ma kurdê kirmancan, vengê heme şarê xo danê ke seserra newa de, ma bi wayîrvejîyayîşê ziwan, nasname û kulturê xo mohrê xo, bidê na seserrî ro. Polîtîkaya asîmîlasyon û xobixo helînayîşÎ yo ke ronayîşê komare ra hetan eyro şarê ma ser o yeno xebitnayîş, ma na politikaya asîmîlasyonî hinê qebul nêkenî û ma vanê ke; hinî bes o. Ma ganî na seserre de, heqê xo yê xobîyayîşî bigêrê xo dest.
Wa şarê kurd, xususî ma kirmancî/zazayî xo vîr nêkerî ke ziwan, ruh û cu yo, nasname û xobîyayîş o. Vîr, hîşmendî û rûmetê ma yo. Hawara ziwanî, hawara rûmetê ma yo.
Wa sere de cinî, ciwan, extîyar û heme şarê ma eyro, verba na polîtîkaya helînayîşî, nê seserrî yo ke bi hawayêko pergalî yena kerdiş, hinê wa qebul nêkerê. Ma na polîtîkaya helînayîş û asîmîlasyonî rê vanî; hinî bes o.
Zaf welatanê dinya de bi zafzwanî perwerde beno, heqê fermîbîyayîşê ziwanê dayîke ameyo naskerdiş û qebulkerdiş. Bi milyonan kurdî, heqanê xo yê tewr bingeyînan ra mehrûm mendê. Eke ma, verba nê binpaykerdişê heqanê bingeyînanê yê tewr rewayan bêveng bimanê; qebulkerdişê qirkerdişî ziwanî yo, vindîbîyayîşê ruh û xobîyayîşî yo.
Êdî ma kird ê, destûr nêdî ke tu yew hêz, rûhê ma, nasname û ziwanê ma bêheq verado. Sey Meclîsê Kirmanckî, ma do verba her tewiranê polîtîkaya asîmîlasyon û helînayîşî de têkoşîn bidî. Seba ke kurdkî bibo wayîrê statuyê makeqanûnkîyî, ma xebatanê xo aver berê.
Ma yew het ra seba aştîya komelkî, her tim do têkoşîn bidî, yewna het ra ma do têkoşînê xo yê seba ziwanê kurdkî û xususî seba kirmanckî zî bidomnî.
* Ma do heqê bi ziwanê dayîke perwerdeyî bipawî.
* Ma do zêdekerdişê eseranê lehçeya kirmanckî teşwîq bikerî.
* Ma do lehçeya kirmanckî, heme warê pêroyî ra vila bikerî; sey waranê sazîyanê fermîyan, medya, kuçeyan, televîzyonan, sîyaset, kultur û rojnameyan de teşwîq bikerî.
* Ma do hişmendîya ziwanî zêde bikerî, seba vilakerdişê lehçeya kirmanckî, her keye de, mîyanê komelan de, ma do xebatanê hayîdarkerdişî bikerî.
* Ma do hembarîya/hemparîya mîyanêneteweyî hêzdar bikerî, ma do bi têkoşînê ziwanî yê Meclîsê Kirmanckî, welatanê cîya ra cayêko hembar/hempar de şaran reyde bêrê têhet û hembarîya gird û hera bikerî.
-Zazakî nêmerdo, zazakî ciwîyeno
-Wa biciwîyo Meclîsê Kirmanckî…”
Komelo demokratîk ziwanê xo ra wayîr vejeno
Deklerasyonî ra pey zî Wekîla DEM Partîye Salîha Aydenîz qise kerd û aşkera kerd ke îqtîdar bi polîtîkayanê xo yê lêşinî wazeno ziwanê kurdkî biqedîno û wina va: “Ganî verba nê polîtîkayê lêşinî de ma ziwanê dayîka xo reyde qise bikerî. Nê îlankerdişê Meclîsê Kirmanckî, çarçiweya vengdayîşê Aştî û Komelê Demokratîkî de ame kerdiş. Komelo demokratîk de bi ziwanê dayîka xo qise yeno kerdiş, no ser no meclîs zaf bi qiymetir o.”
Ma soz danî
Hemşaredarê Amedî Dogan Hatun zî destnîşan kerd ke no kar zaf bi qiymetir o, no ser zî kam na xebate ca girewto, înan pîroz kena û ê soz danî ke seba nê meclîsî çi destê înan ra bêro do ê bikerî.
