19 sazî û dezgeyê ke xebatanê ziwan û kulturê Kurdkî kenê bi munasebetê 21ê Sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya beyanatêk vila kerd. Beyanatî de vengda herkesî ke bi ruhê seferberîye wayîrê ziwanê Kurdkî vejîyê û heme ca bikerê Kurdkîgeh.
Bi munasebetê 21ê Sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya xeylê sazî û dezgeyî derheqê na roje de beyanatan danê û xo seba çalakîyan amade kenê. 19 sazî û dezgeyî ke xebatanê ziwan, kultur û edebîyatê Kurdkî ke Vakurê Kurdîstan û şaristananê Tirkîya de kenê bi munasebetê 21ê Sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya beyanatêko nuştekî vila ker.
Beyanat wina yo:
21ê sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya ya. Na roje hetê UNESCO’yî ra serra 1999î de sey ‘Roja Ziwanê Dayîke’ ameya îlankerdiş. A roje ra heta nika ‘Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya’ her cayê dinya de yena rojeve, muhîmî û manaya na roje yena dîyarkerdiş û derheqê muhîmîya ziwanê dayîke de çalakîyê cîya-cîyayî yenê organîzekerdene.
Ma kurdî û dorûverê azadîperwerî zî bi serran o bi amancê pawîtiş, averberdiş û azadîya ziwanê kurdkî û heme ziwananê bînan, tena 21ê sibate ney, her roje yew têkoşînê domdarî mîyan de yê.
Asîmîlasyono ke Kurdkî ser o yo
Netewa kurde netewa tewr qedîme ya merdimîye ya, ziwanê kurdkî zî ziwanêko tewr qedîm û bierj yê merdimîye yo. La çi heyf ke kurdî zî, kurdkî zî hema wayîrê statuyêk nîyê, perwerdeyê bi kurdkî hema zî nêyeno dayene. Eksê ey, ziwanê kurdkî hema zî zaf hetan de yeno qedexekerdene, marûzê zehda û hêrişan maneno, hema zî bi hawayê cîya-cîyayan vera asîmîlasyon, helîyayîş û vîndîkerdişî de vernîya şûr û xençerî der o.
Herçiqas ke encamê têkoşînê şarê kurdî yê tarîxî de polîtîka û galayê hovaneyê ke ziwanê kurdkî ser o yê, sernêkewtê û vindî kerdo zî, ê polîtîka û galayî hema zaf hetan ra rayîr û metodanê neweyan reyde dewam kenê. Hetê serdestan ra kiştişê kurdkî hema zî nêqedîya, ke no sûcêko gird yê merdimîye yo. Bi mîlyonan gedeyê kurdî hema zî bi hawayêko xirab yenê asîmîlekerdiş û ziwanê xo ra yenê dûrîvistiş, nêeşkenê bi ziwanê xo perwerde bivînê û bi ziwanê xo biciwîyê.
Bêguman netewedewleta tirke ke xo tirkperestîye ser o awan kerda, bi rayîrê helnayîş û vîndîkerdişê ziwanê kurdkî, wazena kurdan heme heqanê înan ê neteweyî ra bêpar verda, ke kurdî nêeşkê bi erjanê xo sey neteweyêk bi nasname û erjanê xo yê xobîyayîşî reyde biciwîyê.
Dewleta Tirke ya nijadpereste ke goreyê netewedewleta tirkîtîye, yanî goreyê yew ziwan, yew netewe û yew kulturî ameya awankerdene, tirkperestîye şarê kurdî û heme şaranê binan rê ferz kerdo.
Bêguman no nêzdîbîyayîşê îqtîdardarîya Dewleta Tirke ya nika yo ke ziwanê kurdkî reyde rasterast nêzdîbîyayîşê heme erjanê kurdan reyde têkilîdar o. Heme îşxalkerdiş, tehda û tecrîdê ke her warî de yê, yewbînan ra girêdaye yê.
Azadîya Ocalanî azadîya Kurdkî û Kurdîstanî ya
Na babete de nimûneyo tewr eşkera tecrîdo ke rêzdar Abdullah OCALANî ser o yo; ke rêzdar Abdullah OCALAN destpêkî ra heta nika bi paradîgmaya xo ya tarîxî, komelkî, azadîwaz û demokratîke serbestî û azadîya heme ziwan, kultur û nasnameyan wazeno; seba naye têkoşînêko bêemsal dano, derheqê ziwanê dayîke de, bi taybetî derheqê ziwanê kurdkî de zaf nirxnayîşî kerdê û bi reyan vengdayîşê wayîrvejîyayîşê ziwanê kurdkî yê tarîxî kerdî.
Rêzdar OCALAN tecrîdêko giran de, şert û mercanê zehmetan de, hema zî seba azadî û aştîya heme netewe û ziwanan têkoşînê xo dewam keno; bi taybetî zî seba sistemêko demokratîk ke tede ziwanê kurdkî û heme ziwanê bînî bibê wayîrê statuyî û ziwanê perwerdeyî cehd keno. Coka tecrîdo ke rêzdar Abdullah OCALANî ser o yo, eynî wext de tecrîdo ke ziwanê kurdkî, şarê kurdî û cografyaya Kurdîstanî ser o yo. Bêguman têkoşînê seba azadîya rêzdar Ocalanî ya fîzîkî eynî wext de têkoşînê seba azadîya kurdkî û Kurdîstanî ya.
Reyna bingeyê azadîwaz û demokratîkî ser o têkoşînê seba pawîtiş û averberdişê ziwanê kurdkî eynî wext de têkoşînê seba azadîya rêzdar Abdullah OCALANî ya fîzîkî ya.
Reyna seba ke Rojawanî de zî ziwanê kurdkî û heme ziwanê bînî wayîrê statuyî yê û perwerde bi ziwanê kurdkî û heme ziwananê bînan est o, marûzê hêrişanê girdan maneno. Coka pawitişê şorişê Rojawanî eynî wext de pawitişê ziwanê kurdkî û heme ziwananê bînan o.
Na rastîye ser o, seba azadî û aştîyêka birûmete ya heme şaran û heme ziwanan, ma her wext û her ca de têkoşînê xo yê azadîya rêzdar Abdullah OCALANî ya fîzîkî û pawitişê şorişê Rojawanî dewam bikê, hîna xurt bikê. Ma bi hewayêko eşkera vanê ke; heta ke azadîya ziwanê kurdkî û heme ziwananê bînan nêvirazîyo azadîya komelkî zî nêvirazîyena. Coka;
Waştişê ma yê statuyî seba netewa kurdî û ziwanê kurdkî û perwerdeyê bi kurdkî xeta ma ya sûr a, seba ma babeta estbîyayîş û çinbîyayîşî ya.
Coka; seba ke kurdkî bibo wayîrê statuyî û ziwanê perwerdeyî, heme waranê ciwîyayîşî de, waranê komelkî, pêroyî û fermî de serbest bo û heme heqê ziwanê kurdkî bi qanûnanê bingeyînan bêrê pawitene, ma do têkoşînê xo her warî de, bi hawayêko domdar berz û hîra bikê.
Ma her ca bikerê Kurdkîgeh
Nê bingeyî ser o; bi munasebetê 21ê sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya, mabênê 17ê sibate û 21ê sibate de, ma do bi dirişmeya ‘Seba Kurdkî Statu û Perwerdeyê Bi Kurdkî’, Colemêrgî ra heta Edîrne, her cayê Kurdistanî û Tirkîya de bi bername û çalakîyanê cîya-cîyayan, têkoşînê seba kurdkî berz û hîra bikê. Bi nê amancî; ma veng danê heme partî, sazgeh, platform, roşnvîr, nuştox, hunermend, azadîpawitox, demokrat û aştîwazan û bi taybetî zî veng danê heme cinî, ciwan û şarê xo ke; fikr, bawerî û sîyasetê kamî çi beno wa bibo, ma heme kurdî û azadîpawitoxî bi fikr, bawerî û hişmendîya netewa demokratîke têkoşînê xo yê seba azadî, serbestî, statu û perwerdeyê bi kurdkî, bi ruhê seferberîye her cayê Kurdistanî û her cayê dinya de ke tede kurdêk ciwîyeno, berz û hîra bikê; ma her tim bibê têkoşerê ziwan, kultur, nasname û heme erjanê xo yê netewîye, komelkî û tarîxîyan; her keye, dewe, mezra, taxe, kuçe û cayê ciwîyayîşêk bikê wendegeh û zanîngeha kurdkî, bikê kurdkîgeh.
Bi nê hîs û fikran, ma sey sazgehanê cêrênan ’21ê Sibate, Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya’, verê şarê kurdî rê û heme şaranê dinya rê pîroz kenê.
Ziwanê kurdkî estbîyayîş, rûmet û nasnameyê ma yo!
Her wext û her ca de seba ziwanê kurdkî têkoşîn!
Bijî têkoşînê azadî û serbestîya ziwanê kurdkî û heme ziwananê dayîke!
Dezgeyê ke beyanatî îmza kerda, nê yê:
– Partîya Şaran a Têdûştî û Demokrasiyî – DEM Partî
– Partiya Herêmanê Demokratîk – DBP
– Tevgerê Cinîyanê Azad – TJA
– Tevgera Ciwananê Welatparêz û Demokratîk
– Enstîtuya Kurdî ya Amedî – Amed
– Enstîtuya Kurdî ya Stenbolî – Stenbol
– Komela Cigêrayîşanê Kultur û Ziwanî ya Avestayî – Îzmîr
– Komela Pawitiş û Averberdişê Ziwanê Kurdkî- KURDÎGEH – Wan
– Komela Cigêrayîşanê Kultur û Ziwanî ya Botanî – Sêrt
– Komela Cigêrayîşanê Kultur û Ziwanî ya Feradî – Semsûr
– Komela Cigêrayîşanê Kultur û Ziwanî ya Arî-Derî – Êlih
– Komela Cigêrayîşanê Ziwan û Kulturanê Mezopotamyayî – Amed
– Komela Merkezê Cigêrayîşanê Ziwan, Kultur û Hunerê ya Arsîsayî – Erdîş
– Komela Edebîyatkaranê Kurd – Amed
– Komela Ziwan û Kulturî ya Birca Belek’î – Cizîr
– Komela Ziwan, Kultur û Hunerê ya ANKA’yî – Enqere
– Komela Ziwanê Kurdkî – CUDÎ-DER- Silopiya
– Komela Ziqan û Edebîyatî MEDYA-DER – Tetwan
– Kovara Destar – Amed
