Dewa tarixî û namdare Pîrejmane 94î de bi destê esker û qoricîyan ama vengkerdiş. Hîna hîna zî Pîranijî rehet nêeşkenê şirê dewa xo û zaf cayê dewe qedexekerdeyê. Pirejmanijî Husnu Yurtsever û Ahmet Ceylan gazî dewijanê xo kenê û vanê, “Bêrê ma pîya tîya de heyatêko newe awan bikerê”
Pîrejman dewêka tarixî û namdara. Goreyê vatena dewijan çiqas nêbo 1500 serrîye esta. 1994î de dewleta tirke seba ke gerîlayî bê kes, bê nan û bê awe Vakurê Kurdistanî de 4 hezarî dewî veşnayî û bi mîlyonan Kurdî zore zor dewan ra vetî û kerdî koçberê dinya. Dewa Pirejmanî zî 1994î de terba nê dewan bi destê esker û qoricîyan ama vengkerdiş. Hîna hîna zî Pîranijî rehet nêeşkenê şirê dewa xo û zaf cayê dewe hîna zî qedexekerdeyê. Pirejmanijî Husnu Yurtsever û Ahmet Ceylanî venga dewijanê xo danê û vanê, “Bêrê ma pîya tîya de heyatêko newe awan bikerê”
‘Na deşte zî deşta Pîrejmanî ya’
Husnu Yurtsever verê qalê tarixê dewa xo û dewanê dormeyê dewa xo keno: “Tarîxê dewa ma zaf kehen o. 1000- 1500 serre tarîxê aye est o. Dewa ma de yew zîyaret est a. Zereyê ci de zî arşîv est o. Kesê ke na babete de zanayeyê ci est o, ma rê wend. Dewe çar kenarê ci ko yê. Na deşte zî deşta Pîrejmanî ya. Derûdorê ci ko yê. Nê koyî, koyê Baxdîn, Zîyara Herîdanî, Koyê Bazirgêr, Sala Deştî, Bend û Gorse kenarê bînî ser o şono. 5 hezar donimî arazîyo tapûyên est o, bêtapû zî 10 hezar donimê arazîyê dewe est o. Emrê mi nêzdîyê 70 serrî yo, na deşte de senîwa însan tede şuxulîyayêne, çi cit kerdêne, tira çi wedaritêne yeno mi vîr. Verê nêmeyê na deşte rezî bîyê. 10-20 rojî mehsere ser o vindertêne. Kenaro bînî de zî hêgayî ramitêne. Xele ramitêne, kişne ramitêne, mercî ramitêne, cew ramitêne. Dewarê na dewe zî zaf bîyê. Bizikî ardêne deşte, gawanan gayî ardêne çernayêne. Dima ke bi teştare ameyêne bîrê ser o awe werdêne. Na deşte de to çi biramitêne îllehî heqê to dayêne, to mexdur nêkerdêne. Miletî pê debara xo kerdêne.”
‘30 serrî yo cite nêbena û aye ra herd endî bîyo yabanî’
Goreyê Husnu Yurtseverî yew dewe bê cite nêbena, herdê Pîrejmanî de nêzdîyê 30 serrîyo cite nêbena û ayera herd endî bîyo yabanî. Dima yew çareyî gêreno û wina vano:
“1994î de wexto ke dewe ameye vengkerdiş, yew dewe de nêmend. Nêzdîyê 30 serrî vîyartî, deşte bîye yabanî êdî. Kesî yew xeta cite nêramite. La ewro yew projeyê ma est o, eke îmkan bibê, ma na dewe newe ra îslah kenê. Eke ma dewe cite bikê, teknolojî aver şîyo, ma zî wazenê tîya pê teknolojîyo nikayên biramê. Eke îmkan bibo ma wazenê bêrê tîya de karê xo bikerê. Nika seba guvenlîkî ma nêeşkenê bêrê. Wexto ke dewarê ma vîndî beno, ma qereqolî ra îzîn gênê yenê dewaranê xo gêrenê.
Nê koyanê ma mîyan de heme tewir heywanî est ê. Nê darê ma seba avantajo pîl o. Nê darî yewna ca de çin ê. Berzeya înan 20 metre ya. Mazêr, Şalbêr, Azgilêr, Bendêr… Zaf ê. Bi xo daristanêk o tîya. Kê tîya caverdanê şonê metropolan de gêrenê vanê se? Bêrê biney dewe de zî vinderê.”
‘Bêrê Pîrejman bivînê îtîya ra weşêr ca est o’
Husnu Yurtsever qesa xo peyênede venga dewijanê xo dano û vano bêrê ma na dewa xo ya bi berekete rêna awan bikerê. Wina veng dano: “Ez tîya ra vengdana ciwan û şarê Pîrejmanî ke ê ke şonê Dîyarbekîr de mîlyonan danê vîlayan virazenê, wa bêrê Pîrejman bivînê hela na cografya ra weşêr ca est o wa bêro mi ra vajê. Tîya bedêlê yew emrê Dîyarbekîrî yo. Eke ma nê erdî îsleh bikerê, do pê debara 100 hebî keyeyan biba. Kê hem pê debara xo kenê, hem zî nê hewa ra feyde vînenê. Heta ke şonê qehweyan de, înşatan de xebitîyenê, wa bêrê deşte de bixebitê. Bêrê ma pîya tîya de heyatêko newe awan bikerê. Heto bînî ra ma metropolan de nasnameyê xo, kulturê xo, ziwanê xo xo vîr ra kenê. Ma yenê tîya ma cayê bawkalanê xo, kalikanê xo vînenê û înan rê wayîr vejîyenê. Şîyayîşê metropolan ma qedêneno. Bêrê agêrê herra xo ser o û wayîrê herra xo vejîyê.”
‘Dewijî zî nêyenê pêser nêvanê ma agêrê dewa xo’
Pîrajmanij Ahmet Ceylanî zî ajansê ma rê qisey kerd û waşt ke heme dewijî peyser bêrê dewa xo û dewe zê verî şên bibo. Wina va: “Mi yew zerar na dewe de nêdî, ez teber ra bîya. La pîlanê ma datê ma, xalê ma, pîyê mi, birayê mi zerar dî. Banê înan rijeyê, banê înan veşnayî, pêro vila bîyê. Şîyê Dîyarbekîr, Bursa, Stenbol, heta Ewropa îmkan dîy û şîyî. Gedeyê înan bîy. Dîyarbekîr de bîyê la seba xebate şîyêne Kocaelî, Stenbol ke bieşkê gedeyanê xo miqate bikê. Însanan zaf zehmetî dîy.
Nika zî ma ameyê dewe la zaf bolgeyî est ê ma nêşinê şêrê. Heta ma îzîn nêgê nêşinê şêrê ê bolgeyan. Dewijî zî nêyenê pêser nêvanê ma agêrê dewa xo. Ma wazenê wa heme dewijê ma bêrê. Ê ke Stenbol de, Bursa de, Îzmîr de ronişenê, se kenê uca de, wa bêrê arazîyanê xo ser û înan biramê. Ma yenê 5-6 aşmî dewe de vindenê huzirê ma ca de yo. Her vaşî na dewa ma de yew merîfet est o. Vanê kê nê vaşî berê xo ver de bileqnê, mar nêewteno bêro zere. Dîyarbekîr de no bi pere yo, la tîya de zaf ê.”
