Serekê Komela Şêx Seîdî Mehmet Kasim Firatî va ke Şêx Seîd rayîrê serewedartişî de qijê xo, mal û milkê xo feda kerd, seba nê miletî canê xo zî da û ewilî Hereketa Kurdistanî, Serewedartişê Şêx Seîdî yo û hereketêka netewîye ya.
Şêx Seîdo Palevî serra 1866î de qezaya Pali ya Xarpetî de ameyo dinya. Keyeyê ci Seyyîd bî. Şex Seîd peynîya girewtişê perwerdeyî, cayê pîyê xo de bî Rayberê Tarîkatî yê Nakşîbendîyan. Her tim seba şarê xo xebitîya û peynî zî zilm û zordarîya Dewleta Tirke ser o 13ê Sibata 1925î de serewedarit û no serewedartiş zî tarîxî ra sey Serewedartişê Şêx Seîdî vîyart.
Serewedartişê Şêx Seîdî ser o Serekê Komeleya Şêx Seîdî Mehmet Kasim Firatî Ajansê Welatî rê qisey kerd.
Bi qanûnanê bingeyînan ê 1924î her kesî kerdê tirk
Serekê Komela Şêx Seîdî Mehmet Kasım Firatî Serewedartişê Şêx Seîdî ser o va ke Serewedartişê Şêx Seîdî serewedartişêkê kurdan o, seserra verê Serewedartişê Şêx Seîdî destpê kerd û Tirkan Meclîsî de serra 1924î de qanûnêk viraşt, goreyê nê qanûnî zî Tirkîya de kam ciwîyeno heme tirk ê û ziwanê înan zî tirkî yo û wina va: “Pêroyê Tirkîya de şaran no qerar qebûl nêkerd û no ser zî serra Çeleyê 1925î de Şêx Seîd Efendî û embazê ey kongreyêk viraşt. Na kongre de zî qerarêk girewt, çarçewaya nê qerarî de zî vat ke ma do verba yewperestî û îşxalkeran de têkoşîn bide. Nameyê nê têkoşînî cîhat, beşdarê nê cîhatî rê nameyê mucahît û rayberê nê têkoşînî zî nameyê Seyîd-ul Mucahîdîn ronayê.”
Meseleya Şêx Seîdî, meseleya netewîye bîye
Mehmet Kasim Firatî dîyar kerd ke Serewedartişê Şêx Seîdî de meseleyê namûs, bawerî, ziwan, netewîye, aîdîyetê komelî û edetî est ê û wina domna: “Kesê ke seba netewe û ziwanê xo têkoşîn bido, no cîhat o. Çarçewaya Serewedartişî de Şêx Seîd şono Kanîreş, uca de kombîyayîşêk virazenê. Kombîyayîşî de Şêx Alî Riza Efendî reyde wezîfeyê xo teqsîm (pare) kenê, dima zî serewedartiş dest pêkeno. Şêx Seîd yeno Pîran, uca ra zî şono Gêl, Hêni, Licê, Dara Hênî, Erxenî û Çolîg. Demo ke Şêx Seîd şono cayêk, uca de zaf qelebalix kom beno. Amancê Şêx Seîdî fehmkerdişê şarî rê serewedartiş bî, nê qanûnan qey verba kurdan ê, qey qebûl nêkenê waşt bido famkerdiş. Şêx Seîd şarî rê vatêne; ne dînê ma, ne ziwanê ma qebûl kenê û na zî meseleyêka pêroyîye ya.”
Firatî eşkera kerd ke Şêx Seîd vano; ê do Enqere reyde têkilî ronê û eke Enqere qebûl kerd, problem çîn o la qebûl nêkerd, no dem ê do Tirkîya gerreyê Neteweyê Yewbîyaye bikerê û wina domna: “Ma hetanê peynî seba çareserîye xover danê la provokasyonêk yeno viraştene. Şêx Abdurrahîm Efendî kesêk asabî (bi hers) yo û heqeretê eskeran qebûl nêkeno û tifing teqîyeno. Naye ser Şêx Seîd Efendî vano; ‘Ma Homayî ra ameyê û ma hewna agêrenê Homayî’ û şarî ra va wa bi xêr bo hereketa ma. 13ê Sibate ra pey Şex Seîd Efendî destpê nuştişê mektuban keno û mektubê ci zî bi nameyê ‘Muhamed Saîd – Ul Palevî El-Amedî Reus – Ul Mucahîdîn’ yanî yeno maneyê xizmetkarê şorişger, gerîlla û şerwanan.”
‘Hetanî rûhê ma bibo, ma do têkoşînê xo bidê’
Firatî ard ziwan ke têkoşînê Şex Seîdî, têkoşînêko heqdar bî, senî ke Tirkan Êlula 1924î de qerar girewt û vat no welat, welatê tirkan o, Şêx Seîd Efendî zî verba nê qerarî de va; ma kurd ê, vîr û bawerîya ma, edetê ma est ê û ard vîrardene ke ê zî yew neteweyêk ê, ziwanê înan est o. Firatî destnîşan kerd ke Şêx Seîd vano; ma qerarê şima qebûl nêkenê, hetanî rûhê ma bibo, ma do têkoşînê xo bidê. Nê rayîrî de Şêx Seîdî qijê xo, mal û milkê xo nê rayîrê de feda kerdî. Seba nê miletî canê xo zî da. Ewilî Hereketa Kurdistanî, Serewedartişê Şêx Seîdî yo û hereketêka netewîye ya.
Firatî dîyar kerd ke Seîd Elçî, Şêx Seîdî ra perseno û vano; Şêx Efendî şima qey sere wedarit? Şêx Efendî vato ke ê serkewtê û wina qedîna: “Şex Efendî vano; kam ke beşdarê nê serewedartişî bîyo, heme însanê kamil ê, emrê ci kemal bî. Meseleyê înan îslamî bî, goreyê îslamîyetî yew merdim seba canê xo, ziwanê xo, neteweya xo, vîr û bawerîya xo têkoşîn bido, bêro kiştiş; beno şehîd. Seba yew misilmanî dereceya yewin şehadet a. Kesê ke nê hereketî de kewtê hepis, ameyê kiştiş heme bîyê şehîd. Hewna Şêx Seîd vano; eke ma no serewedartiş nêkerdêne do Mustafa Kemal, bi polîtîkayan şarê xapênayêne, heta zaf kurd ê çi heyfo ke vatêne; verenê ma kurd ê la ma nika bîyê tirk. Ma bi nê serewedartişî ma no kay vila kerd, bi destê Şêx Abdullah, Xalit Beg, Hasan Fehmî, Yusuf Zîya, elewî, sunnî, axa, dewij û mêrxasan ma destê xo dayê yewbînan, gonîya ma pîya rişîyaye û ma na mesela meselaya sinife ra vet û kerd meseleya neteweyîye. No zî serkewtişêk o.”
