Sîyasetmedar Mûsa Kûlû vengdayîşê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî erjna va “Eke hetî ameyî masa ser gerekê wayîrê vîcdanî û exlaqî bê.”
Heyetê Îmraliyî yê DEM Partî 27ê Sibate de vengdayîşê “Aştî û Komelo Demokratîk” yê Rayberê Şarê Kurd Abdullah Ocalanî raya pêroyî rê eşkera kerd. Vengdayîşê tarîxî ra dima Kurdîstan, Tirkîya û dinya de, meydanan de û nê rojan de zî şayîya Newroze de wayîr vejîyayîşêde gird nîşan dîya.
Hemserekê Komela Elewîyan ya Demokratîke (DAD) yo verên siyasetmedar Mûsa Kûlû yo ke Dêrsim de weşîya xo rameno, derheqê vengdayîşê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî de ajansê ma (AW) rê qisey kerd.
Nê qoman pêrûne va ke ‘No çîyêde rind o.’
Mûsa Kûlû vengdayîşî çi tesîr serê şarî de kerdo verê veren serê aye vindert û vat: “Deklerasyon ke ame wendene, mileto ke na welate weşîya xo rameno înan rê jû roştî vejîye. Însanan vake ‘Na reye aştî yena, wa û birayî yena, înkarîya ma orte ra wirzena ra. Ma yenîme qebulkerdene. Anayasa de nameyê ma, wendişê ma, mektebê ma, ziwanê ma, çitorî ma xo îdare kenîme, nînan pêrûne kenê qanûn; û naye ra tepîya ma zê birayîye no welate ma weşîya xo pîya ramenîme.’
Nika a qesa ra tepîya qomo ke dînê xo, îtîqatê xo, ziwanê xo cîya cîya yo, nê qoman de eşqê vejîya. Nê qoman pêrûne va ke ‘No çîyêdo rind o.’”
“Dewlete her roje Qendîlî bombe kena”
Mûsa Kûlû nêzdîbîyayîşê dewlete û na roştîya rinde zî wina ard ziwan: “Dewlete di hîrê rojî ra tepyatêrî, operasyonî viraştî. Nika her roje Qendîlî bombe kena. Hetê de Surîye bomba kenê, zere de endamanê HDK’yî kena zere. Rojnamegerî kerdî zere.
Verê xo çarna CHP’yî, muxalifanê xo. Umît Ozdag eşt zere, na reye zî Ekrem Îmamoglu kerd zere. Nika ju dewlete ju lîder eke aştî, birayîye wazena, gere çîyo nîyanên nêkero. Eke çîyo nîyanên ke kerd zurî keno, xelefe keno, miletî qan keno. Na kî qomî endî nêxapênena. Qom birayîye wazeno, aştî wazeno. Vano no welat de her kes bi zîwanê xo bi kultirê xo, bi hafiza xo, bi naskerdena xo weşîya xo biramo. Qomo ke vano ez xiristîyan a, elewî yo, înancê mi est o, ame inkarkerdene. Nêverdanê raya bav û kalanê xo biramêne. Nêverdanê îtîqatê xo biyarê ca.”
‘Eke to tirk û misilman nîya to çin a, ziwanê to çin o’
1924î de na dewlete ju Anayasa şanite pê. Na Anayasa di lingê xo est ê hem tirk a hem misilman henîfî ya vano Mûsa Kûlû û dewam keno: “Eke to tirk, misilman henefî nîya, na welat de ne nameyê to est o ne ziwanê to est o ne îtîqatê to est o. Çîyê de to çin o. Înkar o, îmha yo. Qoçgîrî ra bige heta Dêrsim, Sêwas, Mereş, Meletî heta na roje ziwanê miletê bînî, kirmancan, ereban, sûryanan, elewîyî no seserrî yo mîyanê nê înkarî de rê. Na saate ra tepîya qomo ke nê welatî de weşîya xo rameno vano wa endî aştîye û demokrasî bêrê. Ma pîya her kes bi ziwanê xo, her kes îtîqat û înancê xo weşîya xo biramo. Kanuno bingeyîno ke virazîno nameyê ma qebulkerde teyî bo. Ziwanê ma kî, îtîqatê ma kî serbest bo. Şima ke naye nêdêne ne aştî bena ne birayîye bena ne kî demokrasî yeno na welat. Dinya wexto ke pê na eşkerayîye hesîyaye, Neteweyê Yewbîyayeyî, Emerîka, Îngîlizî, Yewîya Ewropa, Rusya, Çîn û herême de çiqas dewletî est ê va no çîyêde rind o. No hem Tirkîya rê rind o, hem kirmancan rê rind o hem ereban rê hem kî Sûrîya û Iraqî rê rind o. Hetanû roja ewroyî qet qesî seba rindîye, seba aştî fekê dewlete ra nêvejîyayê. Se kenê her roj operasyonan kenê, cayan bombe kenê. Zere de operasyonan serê HDK û CHP’yî kenê.”
‘Zurî ra tawayî nêvecîno’
Mûsa Kûlû vatena xo ya ke serê nêzdîbîyayîşê hukmatî wîna dê domna: “Çîyêde ebe aqil, ebe fam ebe raştî bibo çin o. Hukmat-dewlete game nêerzena. Nê halî de kî qese şûna xo de vindeno, heta peyde şono. Pekî eke peyser şî, na aştî na birayîye nêbîye se beno? Ancîna merdene est a, hepis est o, koçkerdiş est o. Zurî ra tawayî nêvecîno. Nika tayê quvetî, tayê dewletî şer kenê la peynîya peyêne de yenê dormeyê ju masa de nuşenê ro. Vanê kiştene, înkar bes o, bêrê ma endî bême werê. Eke hetî ameyî masa ser gerekê wayîrê vîcdanî bê, vayîrê ehlaqî bê, durist û samîmî bê. Eke na nêba ne aştî bena ne cî têlewe de weşîya xo şikînê biramê. O wext zilm kî, vêşanîye kî, înkar kî, îmha kî pêro pîya dewam kenê. Kesê ke aştî ser o qesî kenê gerekê naye bizanê. Naye mezanê peynîya xo rind nêna. Aştî ra durî kunê. Naye ra dime qomo ke nê welatî de weşîya xo rameno, kirmanc, tirk, ereb, çerkes, laz, pomak, elewî, sunî, xiristîyan her qul, her can, cinî û camêrdî nîya destê xo wîcdanê xo serdê vacê ‘Ma na welat de pîya weşîya xo biramîme. Çi heqa mi est a gerê heqa kesanê bînan bo kî. Ez çi torî ke ziwanê xo qesî kena, şona mektep, nuşnena yê bînî kî ziwanê xo qesî bikê, şorê mekteb, binusê. Se ez pê ziwanê xo tîyatro, sînema virazena yê bînî kî virazê bi ziwanê xo.”
Mûsa Kûlû vatena xo vîna qedênê: “No ziwan yê çend serran yê seserran nîyo, qadîm ra nat her qom ziwanê xo qesî keno. Bi kultirê xo bi sanikanê xo bi hêkatanê xo hetanû îta amo. To eke înkar kerd ê kî vanê ke ez ziwanê xo ra, îtîqatê xo ra kultirê xo ra hafiza xora durî nêkuna pira wayîr vejîna. Her kes naye bizano. Keso ke nê memleketî de weşîya xo rameno tirk o, kirmanc o, ereb o, elewî yo, sunnî yo, solcî yo, mihafazakar o çike xo rê wazeno gerekê bi wijdan birayê xo rê kî biwazo. Kesê ke zê înan kesî nêkenê, kesê ke îtîqatê xo ciyayo gerê jubinî qebul bikerê. Qebul ke nêbî na memleket de haştîye zî nêbena, birayîye kî nêbena. Her kes naye bizano.”
