Nuştox û şaîr Seyîd Celal Nizamî bale antî ser polîtîkayê rejîmê Îranî ke ziwanê kurdkî ser o yo û va ke tîpê latînî, Kurdistanî Rojhilat û Îranî de qedexe bîyê û wina va: “Her çiqas destûr de heqê perwerdeyî est o zî, labelê perwerdeyî ziwanê kurdkî de wendegeh û zanîngehan de çin o.”
Zordarîyê ke ziwanê kurdkî ser o çar perçeyê Kurdistanî de bi yew şêweyê xeterî dewam kenê. Kurdistanê Rojhilatî de qedexeyêkê rasteraşt çin o, labelê polîtîkayê zordarî ziwanê kurdkî zî lewaz keno. Goreyê madeyê 15ine yê Qanûnê Binge yê Komara Îslamî ya Îranî, her miletê cîyayî eşkenê ziwanê dayika xo de perwerde bivînê. Labelê, karê Îranî ke ziwanê kurdkî ser o yo, nîşan dano ke hîna nê made nêkewta merîyet. Herçiqas destûr de nûsîyeyo zî, wendegeh û zanîngehan de perwerdeyî ziwanê kurdkî de çin o û nêzdîye ra zî mamosteyanê kurdkî girewtî, mamosteyê kurdkî kewenê binçim û no ser zî mecburî koçberîye kenê. Heto bîn ra, hînî mamosteyê ziwanê kurdkî îdam kenê.
Nuştox û şaîr Seyîd Celal Nizamî ajansê ma rê qisey kerd û polîtîkayê Îranî ke ziwanê kurdkî ser o yo, behs kerd.
‘Kurdistanê Rojhilat û Îranî de tîpê latînî qedexe bîyê!’
Seyîd Celal Nizamî va ke Rojhelat de ziwan, kultur û hunerê kurdkî aver şino û qedexeyêk nêverdayîşê nêşeyan ser o çin o. Celal Nizamî dîyar kerd ke rejîmê Îranî wextêk azadîyêka zaf dana, wextêk zî nê azadîye birnena û wina va: “Weşankerdişê kitabê kurdkî sansur keno û nika nêzdîye ra zî nuştişê tîpê latînî qedexe kerd. Nika qet destûr çin o ke ma kovaran û kitaban tîpê Latînî de çap bikerî. Labelê, ziwanê kurdkî ke tîpê aramî de nûsîyeno, yê ser o qedexeyêk çin o. Îranê Şahî ke rejîmê Îslamî ra ver o, weşankerdiş, nuştiş û ziwanê kurdkî qedexe bi, labelê nika nê hal çin o. Bi serkewtişê Komara Îslamî, wendiş, nuştiş û matbaayê kurdkî de averşîyayîşêko zelal çêbî û ma nê ra zî memnûn î. Labelê, mixabin ziwanê kurdkî hîna zî ziwanê fermî nêbîyo. Xebatê ke ziwanê kurdkî fermî bibo, wextêko dirêj o partîyê sîyasî, sazîyê lokalî û kesê nameyî ra dewam keno. Ma zî wazenî ke ziwanê kurdkî ziwanê fermî bibo, kitabê dersanê wendegeh û zanîngehan çap bibo.”
‘Her çiqas qanûn esto zî, perwerdeyî kurdkî de çin o’
Celal Nizamî dest nîşan kerd ke polîtîkayê rejîmê Îslamî ke ziwanê kurdkî ser o yo, wext ra wext cîya beno û va ke wextê şoreşî çêbîyî û nîyê bîyî, desthilatî destûrê binge de ziwanê miletê ke Îran de ciwîyenê, rê azadîyêk dabi. Celal Nizamî nê qiseyî dewam kerd: “Serraserê şoreşî de zaf kovar, weşane, mecelle û hîna zaf tişt sazîyê fermî ra hetkarî dayê û weşînayî. Labelê, perwerdeyî ziwanê kurdkî de, her çiqas qanûnê binge de nûsîyo zî, wendegeh û zanîngehan de hîna nêkewta merîyet. Tena Zanîngehê Sînî de, çend beşan de perwerdeyî ziwanê kurdkî de dano.”
‘Torê medyaya dîjîtalî de kurdkî ciwanan de vila beno’
Celal Nizamî bale ant ser averberdişê ziwanê kurdkî zî û eşkara ke ferheng û edebîyatê kurdkî ser o xebat û aktivîteyî bêrê kerdiş. Celal Nizamî ard ziwan ke aktivîteyê kulturî û hunerî û weşanayîş ciwanan ziwanê kurdkî musenê û nê qiseyan ra pey qedîya: “Lazim o ke ferhengê farisî-kurdkî, tirkî-kurdkî bêrê çapkerdiş ke ma miletê xo ziwanê kurdkî musenî. Bêguman zaf ferheng est ê, labelê zafêr bêrê çapkerdiş. Nika çend xebatê mi nê mesela ser o estê û ez ziwanê farisî de nuktê muhîmê kurdkî qisey keno. Armancê mi o yo ke ciwanê ma ke kurdkî nêzanenê, nê xebatan ra ziwanê dayîka xo fark bikerê û kurdkî bimusê. Çi kultur û huner ra, çi zî nuştoxîye ra, zaf kêna û camêrdê ma estê ke zerrîsozî ra ziwanê kurdkî aver berenê. Nêzdîye ra, torê medyaya dîjîtalî zaf tesîrê ziwanî musayîşî ser o keno. Nika ciwanan de toran ser o ziwanê kurdkî vila beno û nê hal ziwanê kurdkî ciwanan de geş keno.”
Seyîd Celal Nizamî kam o?
Celal Nizamî, dewa Kurane ya ke Urmîya ra girêdaye yo. Celal Nizamî, malbata Seyîd Ûbeydûllah Nehrî yê Şemzînanî ra yo û pey çinbîyayîşê serewedartişê Ûbeydûllah Nehrî, koçber bîyê û keyeyê ey derbasî Rojhelatê Kurdistanî beno. Nizamî, Urmîya de dîploma edebîyatî girewta û paytextê Îranî Tehran de lîsansa Îngilizî qedînayo. Wextêko derg radyo yê kurdkî de xebityayo û nika endamê PENa Kurdî yo û nuştoxî û şaîrî keno. Dîwana Hizr û Hîvî, Rênivîsa Kurdkî, Efsaneya Memê Alan (Tercume), Civaknasî û Zimannasîya Kurmancî û Dîwana Mela Mihemedê Seyda çend kitabê Celal Nizamî yê.
