Prof. Dr. Bulent Bîlmez va ke wextê modernî de dewlete, vanê dewleta neteweyî, dewleta neteweyî, sey dewletanê verênan zafziwanî (jun) nêwazena û vana ke, seba yew dewlete junê bînî rîsk ê, rind nîyê û wina va: “Halbukî eksê ey o, çiqas junê to bibê, hende rind o to rê.”
Rêxistinê Kulturî, Zanistî û Perwerdeyî yê Neteweyê Yewbîyayan (UNESCO) serra 1999î de roja 21ê sibate sey “Roja Ziwanê Dayîke ya Mîyanneteweyî” qebul kerd. Îlankerdişê na roje ra heta nika na roje seba averşîyayîşê ziwanî yena pîrozkerdiş. Goreyê malumatê UNESCO’yî dinya de 7 hezar ziwanî yenê qiseykerdiş la se ra 40ê nê ziwan vera vîndîbîyayîş û asîmîlasyonî de yê.
Tirkîya de çi heyf ke 18 ziwanî helîyayî û vindî bîyî. ziwanê kurdkî zî polîtîkayanê asîmîlasyon û qedexekerdişî ra hîna binê telukeyî der o. Sazî û dezgehê ziwanî zî seba hişmendî, balantişê telukeyê asîmîlasyonê ziwanê kurdkî ser o na roje de tewir bi tewir çalakîyan organîze kenê, bi taybetî kirmanckî ser o xebatê sey konser, panel û şahîyan yenê kerdene. Çi heyf ke seba ke bi ziwanê dayîke perwerde nêyeno dayene, bi taybetî kirmanckî la kurmancî zî binê telukeyî der o û coka ganî ziwanê kurdkî bibo fermî û bi ziwanê dayîke perwerde bêro dayene.
Zanîngehê Bîlkentî Beşê Tarîxî ra Prof. Dr. Bulent Bîlmez ajansa ma rê qisey kerd.
Muhîmîya Roja 21ê Sibate bêro zanayene
Prof. Dr. Bulent Bîlmezî va ke 21ê sibate de dinya xususîyetê na roje ser o xebatî yenê kerdene, qisey beno la tîya de nêyeno viraştene, tîya de vanê tirkî est o û wina dewam kerd: “Tirkî fermî yo û qisey kenê, êyê ke tirkî qisey nêkenê, înan tehqîr kenê. Ma des serrî ra pey ameyê têhet, cuya pêroyê nê welatî de; ma beyanname vet, cuya ma her kesî rê, her kesî rê weş a. Ganî ma wayîr bivejîyê, însîyatîfî ma ardî têhet; pêroyî mesaj da û va ke ma nika ra pey wayîrê cuya xo bivejîyê, pîya bixebitîyê û wa her kes goreyê junê xo bixebitîyo la mesele û derdê heme yew o.”
Fersendo rind o
Bulent Bîlmezî dîyar kerd ke çunke na dewlete, a ke junî qedexe kena, junî ser o xebatan kena zehmet, a yew a û wina dewam kerd: “a ke derd vejena a ya, ma bêrê têhet, yewbînan ra bimusê. Dersî bidê yewbînan, piştî bidê yewbînan, na roje, seba pêroyî fersend a. Seba şinasnayîşî fersend a. Kirdaskî ser, zazakî ser rojê înan est ê la na roje, roja junê ma pêroyînan a. Ganî pêro bêro têhet, tay junê ma tirkî, ermenkî, zazakî, kirdaskî her çi ke ez vana no çîyo rind o û fersendo rind o. Ganî her serre ma bikerê.”
Bîlmezî bale ant telukeyê kirmanckî ser o û wina qedêna: “Wextê modernî de dewlete, vanê dewleta neteweyî. Dewleta neteweyî, sey dewletanê verênan zafjunîye nêwazena. Vana ke yanî, yew dewlete rê junê bînî rîsk ê, rind nîyê. Halbukî eksê ey o, çiqas junê to bibê, hende rind o to rê. A ra, ê junê bînî, junê ke resmî nîyê; ê ke neteweyî nîyê, yan kerda qedexe yan qiseykerdene, wendene bi perwerdekerdiş kenê zehmet. Junê bînî ke xo rê estê, çira ancenê; junê zazakî anto. Xora zazakî musayoxî zaf tay bîyê, serran o teber de yanî Ewropa de behs kerd, kovare, rojname vejenê, êdî vejenê la zaf nêyenê wendene, zaf merdimî estê xebitîyenê, zaf komel û weqifî estê xebitîyenê ema ganî ke piştîdayîşê dezgehî bibo, yanî dezgehî nêbo zehmet o, no kar, karê sîstematîk û dezgehî yo. Zazakî xora qisey kenê, zaf tay ê. Sey kirdaskî nîyo. Tay estê ke dewlete, xo rê bimuso. Kalîka mi, mi reyde qisey kerdêne, domanê mi çiqas zanê. Heta bi heta nî neslî êdî xo vîr ra kenê. No xovîrakerdişo, junê xo bela vîneno, ma ganî bela nêvînê. Yanî ganî bivînê no jun beno vîndî, se bikê jun bimusê, seke bela dîya ti vanî qey jun beno vîndî. Xo bi xo vîndî beno, wina xo vîr ra nêkenê; qisey kenê la domanê înan xo vîr ra kenê, ma ganî nê belayan ra xo bixelisnê.”
