Kitabo tewr verên ê kirmanckî, Mewlidê Kirdî (Mewlidê Nebî) yê Mela Ehmedê Xasî yo. “Mewlidê Kirdî (Mewlidê Nebî) 1898 de ameyo nuştene. Mewlidê kirdî (Mewlidê Nebî) yê Mela Ehmedê Xasî serra 1933 de hetê Mîr Celadet Alî Bedîrxanî ra yeno weşanayene.
Her milet bi ziwan, kultur û tarîxê xo est o û tarîx de zî bi nê nasnameyanê xo ca gêno û yeno hûmaritene. Tarîxê edebîyat û xebatanê ziwananan ê her miletî de kesê ke sey rayber yenê qebulkerdene est ê. Na rewşe seba kurdan û ziwanê kurdan zî wina ya. Seba ziwan û xebatanê gramerê ziwanê kurdkî cayê Mîr Celadet Alî Bedirxanî zaf gîring o.
Goreyê dosya-xebera ANF’î Mîr Celadet Alî Bedîrxan 26ê Nîsane 1893 de Îstanbul de amayo dinya û 15ê Temuza 1951î de Şam de zî cuya xo bedilnaya. Keyeyê Celadetî bîyo sirgûn û ameyo bi Îstanbul. Maya ey Senîha Xanime Çerkez a, pîyê ey Emîn Beg Mufetîşê Dadgeha Îstanbulî bî.
Celadet hem sîyasetmedar hem rojnameger û hem zî ziwannasêde kurd bî. Her çî ra raver Celadet sey rayberê nuştişê kurdkî yê herfê latînkî yeno naskerdene. Celadet kurdkî ser o xeylê xebatê girîngî kerdê û nînan ra tewr balkêş seke cor de ameyo nuştene awankerdişê alfabeya kurdkî ya latînkî ya. Celadet alfebeya kurdkî ya latînkî awan keno û bi na alfabe ya latînkî ya kurdkî tewr raver o kovara Hawarî de nuseno.
Celadet teberê kurdkî de ziwanê sey tirkî, erebkî, fariskî, frenskî, rûskî, yûnankî, almankî û îngîlîzkî zî zanitêne. Celadet nê ziwan û alfebeyan ano têver û vîneno ke seba nuştişê kurdkî alfabeya latînkî tewr baştir a.
Kovara Hawarî ya ke hetê Celadetî ra yena weşanayene serra 15 Gulane 1932 de dest bi weşanayîşê xo kena. Na kovare de hem bi herfanê latînkî hem zî bi herfanê erebkî nuşteyî yenê weşanayene. Kovara Hawarî mabênê 15 Gulane 1932 û 1943 de yena weşanayene. Mabênê nê tarîxan de pêro pîya 57 hebî hûmarê na kovare yenê weşanayene. Nînan ra 23 hebî yê verênî hem bi herfanê latînkî hem zî bi herfanê erebkî yenê weşanayene. Hûmara 23 ra tepîya kovare de teyna herfê latînkî yenê xebitnayene.
Kovara Hawarî de zafêrî lehçeya kurmancî yena xebitnayene, bi kurmancî lehçeya Sorankî de zî nuşteyî vejîyenê. Zaf nêbo zî lehçeya kirmanckî (zazakî) de zî nuşteyî vejîyenê. Kitabo tewr verên ê kirmanckî, Mewlidê Kirdî (Mewlidê Nebî) yê Mela Ehmedê Xasî yo. “Mewlidê Kirdî (Mewlidê Nebî) 1898 de ameyo nuştene. Mewlidê Kirdî (Mewlidê Nebî) yê Mela Ehmedê Xasî serra 1933 de hetê Mîr Celadet Alî Bedîrxanî ra yeno weşanayene.
Celadet hûmara yewin a Kovara Hawarî de wina nuseno: “Hawar vengê zanayîş o. Zanayîş xo naskerdiş o, xo naskerdiş zî ma rê rayîrê welat û weşîye akena. Her kes ke xo nas bikero; eşkeno xo bidayo naskerdene.”
Hûmara yewin a kovara Hawarî 15 Gulane 1932 de yena weşanayene û na roje serra 2006î ra na het sey “Roşanê Ziwanê Kurdkî” yena pîrozkerdene.
Bi kovara Hawarî Celadet serra 1942 de dest bi waşanayîşê kovara Ronahî keno. Na kovare sey pevaka Hawar a bi reng yena weşanayene. Na kovare de teyna alfabeya latînkî yena xebitnayene û teyna lehçeya kurmanckî de nuşteyî yenê nuştene. Kovara Ronahî mabênê serranê 1942 û 1945î de weşanayîşê xo dewan kena û no mabên de pêro pîya 28 hûmarî vejîyenê.
Eserê ey:
Elifba Kurdkî
Rîpelê Elfabê
Rêzimana Elifbaya Kurdkî
Rêzimana Kurdkî (Bi Roger Lescot)
Ferhenga Kurdkî (Ferhengê Kurdkî)
Gunluk Notlar (Notê Rojane)
De La Question Kurde / Persa Kurd Sero (Fransizkî û Tirkkî)
Were Dotmam (Şîîrê ke Kovara Haware de weşanîye)
Edîrne Sukutunun Îç Yuzu (Bêvengîya Zerê ya Edîrne) (Bi Kamuran Bedîrxan)
Mustefa Kemal’e Mektup (Mistefa Kemalî rê mektube)
Dîbaca Nimêjên Êzdiyan
Hevind
