Şêrko Bêkes, edebîyatê Kurdkî yê seserra 20ine de tewr şaîranê pîlan û newekeran ra yew o. Ey, bi eser û vinderdişê xo, şîîra Kurdkî de rîpelêko newe akerdo û nameyê xo tarîxê edebîyatî de bi herfanê zêrînan nuşnayo. Cuye û hunerê ey o ke bi têkoşînê azadîye yê şarê Kurdî reyde têde vîyarto, ey kerd o yew vengêko pîl.
Şêrko Bêkes, 2ê Gulane 1940 de, paytextê kulturî yê Başûrê Kurdîstanî Silemanî de ameyo dinya. O lajê şaîrê namdarî Fayeq Bêkesî yo. Domaniya ey, Silemanî de mîyanê yew muhîtê edebî û welatperwerî de vîyarna. Bandora pîyê ey ke o zî yew şaîro welatperwer bi, Şêrko ser o zaf bi. No karakter, hunerê ey rê şekil da.
Ey, eserê xo yo yewin bi nameyê “Tirîfey Helbest” (Tîrêja Şîîre) serra 1968î de weşana. No kitab ra pey, eserê neweyî vetî û edebîyatê Kurdkî de cayê xo hêdî hêdî zexm kerd.
Têkoşînê sîyasî û serrê surginî
Cuyê Şêrko Bêkesî, têkoşînê sîyasî yê Kurdan ra qet cîya nîyo. Serra 1965î de tewrê refanê pêşmergeyan bi û radyoya şorişî “Dengê Kurdistanî” (Vengê Kurdîstanî) de xebitîya. Şîîr û nuşteyê ey, seba şarê Kurdkî bîyî veng û moral.
Labelê, seba zextê rejîmê Baasî yê Îraqî, serra 1986î de neçar mend ke welatê xo terk bikero û sirgûn bibo. O verî şi Îtalya û uca ra zî derbazê Swêdî bi. Ey, serranê sirgûnî de zî hunerê xo û têkoşînê xo ramit. Zafaneyê eseranê xo yê tewr muhîman nê serran de nuştî.
Badê ke serra 1991î de Hukmatê Herêma Kurdîstanî awan bi, o agêra welatê xo û serra 1992î de kabîneya yewine de sey Wezîrê Kulturî wezîfe kerd.
Newekerîya şîîra ey de
Şêrko Bêkes, tenê yew şaîro sîyasî nîyo, eynî wextî de edebîyatê Kurdkî de yew reformîst o. O, tewrê grûba edebî ya bi nameyê “Rwanga” (Vîzyon) bi ke armancê înan modernîzekerdişê edebîyatê Kurdkî bi. Ey, form û qaydeyanê şîîra klasîke ra xo cîya kerd û hawayêko newe, hawayêko azad ard şîîra Kurdkî. Yew tewirê newe yo ke ey îcad kerd “poster-şîîre” bîye. Nê, şîîrê kilm, vurî û bi tesîr bîyî ke zîhnê wendekarî de manenê. Ziwanê ey sade, roşan û zaf bihêz o. Temayê serekî yê şîîranê ey welatperwerîye, eşq, azadî, vîndîbîyayîş, trajedîyê sey Helebçe û Enfalî û tebîet ê.
Mîras û wesîyetê ey
Şêrko Bêkes, pey xo de xezîneyêka pîle verada. Bi desan kitabê şîîran, nuşteyî û yew dîwano gird ke heme eserê eyî xususî keno, ey ra pey mendê. Eseranê ey ra tayênê namdarî nê yê: “Dall”, “Derbendî Pepûle”, “Kursî”, “Mêrgî Zergeweze”, “Ezmûn” û “Xaç û Mar û Rojmêrê Şaîrekî”.
O, 4ê Tebaxe 2013 de, Stokholm de şi heqîya xo ser. Labelê wesîyetê ey zî sey şîîranê ey bi mana bi. Ey waşt ke cenazaya ey Silemanî de, “Parka Azadî” de bêra definkerdene. No park, verî qişleya leşkerî ya rejîmê Baasî bîye. Bi nê wesîyetê xo, ey peyamêko peyên û xurt da: cayê ke verî sembolê zextî bi, ewro bîyo sembolê azadîye û baxçeyê kulturî.
Netîce de, Şêrko Bêkes, sey hunermendê şîîra moderne yê Kurdan yeno zanayene. O, mabênê şîîra klasîke û moderne de pirdêk awan kerd, vengê şarê xo bi û bi hunerê xo sînoran derbaz kerd. Eser û bîranîya ey do hertim mîyanê şarê Kurdî de biciwîyê.
