Qirkerdişê Mereşî ser ra 47 serrî vîyartî. Qirkerdişî 19ê kanûna 1978î de dest pêkerd û hewteyêk dewam kerd û nê qirkerdişî de 111 kesî seba ke elewî bîyê ameyê kiştene labelê hema zî dewlete faîlê nê qirkerdişî nêvetê orte.
Qirkerdişê Mereşî ser ra 47 serrî vîyartî la hema zî dewlete faîlê nê qirkerdişî nêvetê orte. Qirkerdişî 19ê kanûna 1978î de dest pêkerd, hewteyêk dewam kerd û nê qirkerdişî de 111 kesî seba ke elewî bîyê ameyê kiştene. 100 kesan ra zafêrê mordemî birindar bîyê, zafêrê 200 keyeyî û nêzdîyê 70 zî cayê karî ameyê veşnayene û talankerdene.
Bi piştîdayena dewlete û partîyanê sîyasî bi destê grûbêka faşîst Mereş de 19ê kanûna 1978î de “Çiçek Sinemasi” de bombayêk ameyê teqnayene û wina prosesê qirkerdişê elewîyanê Mereşî dest pêkerd.
Yew grûba faşîşt ke merkezê qezaya Turkoglu ra amebi, bi slogananê, “Gonîya ma birişa zî serkewtene yê Îslamî yo” û “Tirkîya ya Misilmanan a” vera bananê CHP û TOB-DERî da hêriş kerdêne.
Hema teqayîşê bomba ra dima bi emrê Serekê Beşê Komela Xortan ê Ulkucîyan ê Mereşî Mehmet Leblebîcî û Serekê 2. Mustafa Kanlidereyî keso ke bomba erzeno sînema Okkeş Kenger telefonê UGD’yî yê Anqara keno û hetkarî wazeno.
Roja bîne qehwexaneyo ke elewî tede nuşenê ro, yeno bombakerdene.
21ê kanûne de zî di mamosteyê ke endamê TOB-DER’î yê yênê kiştene.
22ê kanûne de wexto ke cenazaya nê mamosteyan vera goristanî yena, grûba faşîşte reyna hêriş kena û vanê, “Nimajê cenazeya komunîstan û elewîyan nêbeno.”
Îmamê camîyê Baglarbaşî Mustafa Yildiz vaazê roja îne de wina vano: “Pê rojegirewtene û nimajkerdene kes hecî nêbeno. Kam yew elewî bikişo zê şîyayena panc hecan sewab qezenc keno. Çi birayê dîndarî est ê vera elewîyan, komunîstan û CHP’yî ravazê serê lingan û ma nê bêîmanan temîz bikîme.”
Nê vaaîzî ra pey grûba faşîstan û kesê ke xo ra vanê misilman verê xo danê taxanê elewîyan û 3 kesanê bînan kişenê. Hêzê asayîşê dewlete midaxil nêbenê û pêro seyr kenê.
Şewa 22ê kanûne de faşîstî taxanê Sunnîyan de propagandaya elewîyan kenê û vanê, “Elewî hetkarîya hêrişê bi çek taxanê sunnîyan rê kenê”
23ê kanûne de hêrişê vera elewî û çepgiran vûrîyeno, beno qirkerdiş.
Bi anonsan vengdayîşê Qirkerdişî
Şodirê 23ê kanûne de şarê Mereşî bi hoperlorê şaredarîye pê nê anonsî hişyar benê:
“Elewîyanê komunîstan zehîr kerdo mîyanê awa werî” , “Elewî taxa Yoruk Selîmî de birayanê ma yê dîndaran qetil kenê, biresê ci ya Umetê Mihemedî” , “Keso ke Ellayî ra hes keno vazdo şiro hetkarîya birayanê xo.”
Nê anonsî vengdayîşê qirkerdişî bîyê. Bêmabên 4 rojî keyeyê ke verî pê boyaxe ameyê kifşkerdene, hêrişê înan ame kerdene. Pê torzên, satir, zompe û tifangan kal û pîrî, qicî, cinî û camêrdî kiştî û birindar kerdî û keye û cayê karê înan veşnayî. Zereyê cinîyanê diganan ame dirnayene û qicê zereyê înan vetî û kiştî. Cinî rastê tecawizan ameyî. Wexto ke no qirkerdiş qewimîyayêne asayîş û quwetanê dewlete yê ewlehîye pêro seyr kerdêne. Anqarayî çimê xo girewtbî û midaxale nêkerdêne.
24ê kanûne de hetê dewlete ra qedexeyê vejîyayîşê teberî ame îlankerdene. Labelê leşker û polîsî şaristanî ra xo antbi. Binê nê şertan de dewe û qezayanê dormeyan ra zî kesanê hêrişkar anê û qirkerdişî benê sare.
111 kesî ameyî kiştene û berpirsîyarî hîna zî nêameyê muhakemekerdene
Hêrişî 25 kanûne de ameyî vindartene. Nê hêrişan de goreyê fermîyetî 111 kesî ameyî qetilkerdene. Qirkerdişi ra dima bi hezaran elewîyê Mereşî bi remayîş welatê xo terikna û şîyê. 210 keyeyî û 70 hebî cayê karî zî ameyî veşnayene, rijnayene.
Hukmatê ê wextî bi aşman xover da ke îdareyo orfî îlan nêkero. Dewaya qirkerdişê Meraşî heta 1991î dewam kerd. Vergumanê dawa yo yewin Okkeş Kenger ke badê peynameyê Şendîler girewto, bîyo. Kesê ke na dewa de bîyê mehkum mabênê serran de cezayê xo bi destê heyetanê mahkemeyan ameyê cêr û veradîyayî.
Detayê arşîvê Ecevîtî
O wext Serekê CHP û Serekwezîrê dewlete Bulent Ecevît bi û çimeyê ke ey ra nêzdîyê goreyê raporê înan qirkerdişî de bêçîya MÎT’î nîşan danê. Goreyê arşîvê Ecevîtî raporê 3ê çeleyî yê 1979î tekilîya MHP û MÎT’î ya ke girêdayeyê qirkerdişê Meraşî ya tayê detayê xo wina yê:
“Wexto ke CHP îqtîdar dewr girewto aye ra dima meseleyê giran ê ke qewimîyayê (Meletî, Sîvas û Mereş) hîna ke nêbîyê aşm û di aşmî aye ra ver xebera MÎT’î tira est a la xebere nêdaya hukmatî û serekwezîrî. Xebera ci nêdayêne hetê de piştî da nê qirkerdişan. Goreyê raporî qirkerdişê Mereşî bi rayberîya MÎT’î ameya kerdene. Bi talîmatê Serekê MHP’yî Turkeşî nê qirkerdişî ameyê kerdene. Eke MÎT mîyanê nê meseleyan de nêbîyêne bi aşman aye ra ver şikîyêne serekwezîrî hişyar bikero.”
Aşmêk qirkerdişî ra dima MÎT’î raporê nuseno û wina vano: “Ulkucî ganî derse bidayêne çepgir û elewîyan, aye ra nê meseleyî bîyê.
Raporî de qerar bi destê rêxistina MHP’yî yê şaristanî û rayberanê şaristanî yê MHP, Komela Xortanê Ulkucîyan û ew kombîyayîşî endamanê komele de ameyo girewtene. Yew rayber zî Merkezê Pêroyî yê MHP’yî ra ameyo kombîyayîşî.
Yew raporê MÎT’î yo bîn de zî bomba eştena sînema, bi destê endamê UGD Okkeş Kengerî (Şendîller) ameya kerdene. MÎT raporê xo de leşkeran sucdar keno vano leşkeran bi rojan karê xo yê midaxeleyî nêkerdo.
Dosyaya Qirkerdişî hîna sey “Sirrê dewlete” nêdîna avukatan
Dosyaya qirkerdişê Mereşî bêveng ameyê girewtene. Qirkerdişê Mereşî hetê avukatanê elewîyan ra ameyê waştene labelê hetê Fermandarîya Hêzanê Bejayî yê Artêşî ra no waştîş sey “sirrê dewlete” nîşan dabî, red kerdbi.
