Tarîxê kurdan de bi hêsêrên çiman, qetilkerdiş û trajedîyan pir o la adirê Newroze ya azadî, tarîxî ra heyanê ewroyin, bi cifînayişê Kawa, Koçgîrî, Gelîyê Zîlan, Şex Saîd, Seyîd Riza û Mazlum, Zîlan, Sema û têkoşêrên bînan gur bîyo hetane na roja ma ameyo û 21ê Adare cuyêka azade de israr a.
Adirê Newroze tarîxa kurdan de, serra V.Î. 612’in de, bi rayberîya Kawa, verba hukumdarê Asurîyan Dehaqî de, sere hawanayîşê şarê kurd de ame cifînayiş. Yanê adirê Newroze, a roje ra heyanê roja ewroyin, bi cifînayişê Koçgîrî, Gelîyê Zîlan, Şex Saîd, Seyîd Riza û bi Mazlum, Zîlan, Sema bîyo gur hetane na roja ma ameyo.
Ayê ra zî, tarîxê kurdan de maneyê adirê Newroze, zaf pil û giran o. Çimkî, tarîxî de seke merdim zî vîneno, adirê Newroze, yeno maneyê estbîyayişê kurdan. Nayê ra zî, însan şîkyeno vajo ke, adirê Newroze seyî ra se ruhê şarê kurdî mojneno. No ruhê Newroze ruhê jubîyên o, xoserî yo û cuyeya newe yo. Encax, çixas xo verdayişê kurdan bi adir bîyo zî, dişmenê kurdan zî hîna zêd xedar û barbar bîye. Seke êno zanitene, dormê şarê kurd, çar hetan ra bi destê tirkan, farisan û ereban ra amayo gurotene.
Çimê xo girewtî
Naye ra zî, tarîxa kurdan bi hêsêrên çiman, qetilkerdiş û trajedîyan pir o. Mesela, 16 Adare serra 1988’ede waxtê şer ê Îran û Iraqî de, hetê Sadam Husenî ra Halepçeyî de, bi çekên kîmyevî nezdî 6 hezarî kurdî ame qirkerdiş. O waxte qetliamê Helepçeyî de, hêsirê mayan çimande mendî. Derguşî virananê mayên xo de can da. O waxt, bê dês û çîyan, her çî merde bî. Encax, serdestanê dînya û rojhilatê mîyanênî, verba nê zalimî û qetlîamê Helepçeyî de, goşê xo xetimna û çimê xo zî girewtî.
Tarîxê kurdan de çixas zilim, jan, qetlîam û hêsirê çiman bibê zî, ancîya kurdan heyanê na roja ewroyin, verba zaliman serê xo nêronayê. Adirê Newroze bîyo gur, endî bîyo adirê milyonan. Elbet şarê kurd, sebake no adirê Newroze hîna zêd gur biko û nêşoro xora, bi qeremanîye zaf xurte, ked, emeg û bedelên pîl na rayîrî ra dayî. Mesela; Mereş, Gazî, Qamişlo û Roboskê, nê pêro piya bîyê adirê Newroze. Ancîya; Zîlan, Sema, Gulnaz, Vîyan, Sakîne, Leyla û Fîdane bi adirê Newroze, sey toximê wesarî, ginayê axa Kurdistanî ra. A roje ra bikuwe, heyanê na roje ameyê. Ewro zî bi vayê aştîye, roj bi roj, adirê Newrozî hîna beno gur.
Felsefeya Rayberê Şarê Kurd Abdullah Ocalan
Seke şarê kurd zî zaneno, hetanî nika bi felsefeya Rayberê Şarê Kurd Abdullah Ocalanî Newroza xo kerde gandar. Cografyaya Mezopotamyayî zaf qewimyayîşê avzelî ra şahîdî kerd. Na cografya de şaristan û dewletê ewil ronîyayê. Mezopotamya de sifte hîsanê merdimeyîye ameyê nuştişî. Çi heyfo ke Mezopotamya qralê zalimî zî dî. Verba nê qralê zalimî zî xoverdekarî zî vejîyayê orte. V.Î. serra 621î de Kawayo Asinkar embazanê xo reyde Dehaqo Zalim binvist û a serre ra heta nika kurdan 2000 serrî yo ke Roşanê Newroze pîroz kenê. Şarê kurd adirê Newroze xo rê kerd adirê têkoşînî, do qet adirê Newroze xo ra nêşîro. Hetanê şarê kurd, cinî û şarî azad nêbî do no adir her tim biveşo û bibo hêvîye.
Bî nameyê xoverdayîşî
Nameyê Newroze, Kurdistan de bî nameyê xoverdayîşî. Tarîxê Newroze kurdan rê bî sey rayberêk, adirê Newroze zî kurdan rê bî sey Roje. Na Roje zî dinya ra roja 27ê sibate de dinyayêka cîya, azade pêşnîyaz kerd. No vengdayîş her kesî rê yo, ganî nê vengdayîşî berz û gird bikerê. Birêz Ocalan serra 1973î de Enqere de demo ke embazê xo reyde têkoşînê xo da destpêkerdiş, vano ke; ‘21ê Adare cuyêka azade de israr a. Eke cuye biba ganî azad biba.’ Hem şarê kurd hem ciwan û cinîyê kurd bi têkoşînê xo no vengdayîş berz kerd.
Çimê şaran roşin bo
Seba no vengdayîşî ser o do Newroza Amedî, bi milyonan bi coş û kelecanî pîroz bikerê. Çimkî Amed merkezê sîyasetê demokratîke yo. Vengdayîşo bîn ê Birêz Ocalanî komelo demokratîk o. Cografyaya Kurdistanî hetê ziwan û kulturî ra zaf zengîn a. Azadîya şarê kurd do bi Newroze tacîdar biba. Sûrîye de pêameyîşo tarîxî bi bedeldayîşê kurdan ame na roje, ewro Rojawan têna nê pêroyîya Sûrîye de do paradîgmaya xoserîya herême ca biga. Çimê şaranê Sûrîye wa roşin bo, çimkî do Hêzê Demokratîke yê Sûrîye (HSD) heqanê şaran bipawo. Sûrîye de êdî dewlete yewperest nê dewleta demokratîk do biba, aqûbet ser Tirkîya biba.
