Serekê Pêroyî yê Komeleya Aştî û Dîyalogî (TOB-DER) Murat Kan va ke nê demî de ke xoverdayîş bî serfîraz, şarê kurdî xo nas kerd, nasnameyê xo qebul kerd û wina va: “Hîsê aidîyetî aver şî, çek êdî yew metodê çareyî, yew mecbûrîyet nêbi. Ziwanê demî sîyaseto demokratîk o.”
Vengdayîşê bi vîdeoyî yo tarîxî yê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî ke badê 27 serran ame kerdene tesîro zaf gird kerd. Silêmanî de komêk gerîla çekanê xo îmha kerd û merasîmê îmhakerdişê çekan yê Grûba Aştî û Komelê Demokratîkî de Endama Konseyê Rayberdîşî ya KCK’yî Besê Hozat û grûbêk gerîla tede ca girewt. Nê averşîyayîşanê muhîmî ser o, Serekê Pêroyî yê Komeleya Aştî û Dîyalogî (TOB-DER) Murat Kan persanê ajansê ma (AW) rê verpers da.
“Ez nê hêzê çekî, ez hêzê sîyasetî ra bawer kena” îfadeyê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî, qiseykerdişê ey ê verênan ra senî cîya beno?
Şer, hawayêko ke sîyaset bi hacetanê şîdetî yeno kerdiş. Yew komel yan zî yew şaro ke sîyaset nêeşkeno bikero, xo, nasnameyê xo nêeşkeno îfade bikero, yew cayo ke çinkerdişî ferz keno, heme nê pirsgirekan rê beno hacetê çareyî. Şarê kurdî zî nêçare destpê xoverdayîşê çekî kerd û no dîyalektîk wina xebitîya. Yew cayo ke şarê Kurdî çinbêro hesibnayîş reyde rî bi rî mend, nasnameyê ci qebul nêbî, eşkeno bêro vatene ke çek ra, têkoşînê çekdarî ra cîya alternatîfê ey çin bi. Labelê şertanê ewroyînan de têkoşînê çekdarî vejîyayîşê şarê kurdî temîn kerd. Haysîyetê xo qebul kerd.
Bî parçeyê cuye
Rayberê Şarê Kurdî Birêz Abdullah Ocalan nê prosesî; “Xoverdayîş serfiraz bi û nika xelisîyayîşî de yo” nê prosesî nîşan kerd. Nê demî de ke xoverdayîş bî serfîraz, şarê kurdî xo nas kerd, nasnameyê xo qebul kerd û hîsê aidîyetî aver şî, çek êdî yew metodê çareyî, yew mecbûrîyet nêbi. Hîna argumananê neweyan û cîyayan reyde têkoşînî averberdiş xeylêk muhîm o. No sebeb ra, heman felsefe, heman paradîgma û heman rayîrşîyayîşê îdeolojîk-polîtîk de bi metodanê neweyan averberdiş avzel o. Ziwanê demî sîyaseto demokratîk o. Sîyasetê demokratîk hem eynî wext de organîzekerdişê cuyêka newîye û prosesê çareyê pirsgirekan o. No dewrî zî Rayberî serra 2013î de; “Xelisîyayîşê Demokratîk û Awankerdîşê Cuyêka Azad” bi nê hawayî îfade kerd. Hîna o wext ke nê hawayî ameyo îfadekerdiş, eke o proses bi hawayê xo yê maneyanî û ameyêne ronayene, ewro “Aşîtî û Komelê Demokratîkî” yê ke Rayberî dest pê kerdo, pratîk de bibîyêne yew parçeyê cuye.
Ewro reyna Rayberî bi kedêka pîle nê prosesî û prosesê awankerdişî yê ke înan rayberî kerdo, rojdemê şarê ma û hemeyê raya umumî ya dinya kerdo. No proses awankerdîş û yew modelê zîhnîyetî û organîzasyonalî yê prosesê awankerdişî bi heqîqetê sîyasetî yeno mumkinkerdiş. Sîyaset yan zî sîyasetê demokratîk, hunerêk o ke yew cuyêka newîye û hawayêkê azadî dest gêno û azadîya komelî nê prensîbanê xoserî de yenî dîyene û ronîyenî. Wexto ke yeno fikirkerdiş ke demê ke ma tede yî demê Şaristanîya Demokratîkî yo, metodê çareyê pirsgirekanê bingeyî yê demî zî ganî sîyasetê demokratîk bo, hîna hawayêko zelal de fam beno. No gamê stratejîk de sîyaset û sazîyê sîyasetî ê yê ke do cuyê komelî awanker a û hîna zaf çareserkerdişî yo.
Prosesê ‘Aşîtî û Komelê Demokratîkî’ senî bêro şîrovekerdiş?
No proses, têkoşînî de yew gamêko newe yo. Goreyê na gamê stratejîk muhîm o. Muhîm o ke têkoşînî de persgirêka hasîyetî persgirêk nîya, yew gamo ke hasîyetê şarê kurdî yeno qebulkerdiş. No hem yew gamo newe yo hem zî hawayanê têkoşînê neweyan zî mecbûr keno. Yew proses o ke rayîrşîyayîşê ma yê felsefîk, zîhnî û îdeolojîk-polîtîk hîna zaf beno şênber, eslê parodîgma ma yê neteweya demokratîk û hişmendîya modernîteya demokratîke ganî bêro organîzekerdiş. Bedilyayîş û reyna awankerdîş zî pêro pîya seba nê prosesî, yanî seba ke modelê komelê demokratîkî bêro cayî ser, elzem ê. Xo û komelî serê qîymetanê demokratîkan de reyna organîzekerdiş, hem zî eynî wext de yew potansîyelê têkoşînê neweyî zî aşkerakerdiş o.
Bi prensîbanê exlaqî-polîtîkî
Diyalektîka têkoşîn û awankerdîşî bi hawayêko wina do verpers bivîno. Mumkin o ke xelisîyayîşê demokratîk bi yew têkoşînê aştî û pêameyîşî bêro temînkerdiş, la prosesê reyna awankerdîşî zî bi prensîbanê exlaqî-polîtîkî û qîymetanê komunalî yê demokratîkan awankerdîşî zî sey demî ganî bêro qebulkerdiş. No têhetameyîş hem têkoşînî hem zî prosesê awankerdîşî do aver bero. Hîna komelê demokratîkî ke ma vanî; awankerdîşê komelê exlaqî-polîtîkî bi qîymetanê modernan, bi qîymetanê modernîteya demokratîkî yo. No sebeb ra, nê sîstemê fîkrî ke çarçeweya konseptual û teorîk ya têkoşînê ma zî awan keno, hem zî eynî wext de rayîrşîyayîşê bingeyî yê dewrê ma yê verên zî dîyar keno. Yanî, dinya zîhnîyetê ma, parodîgma ma, felsefê ma, prensîbê ma yê exlaqî-polîtîkî û qîymetê ma yê komunalî, hawayêko ke sîstemî ra resayo, bîyo laşêkî.
Dinya fîkrîyateyê ma beden girewto. Mana ma hawayêko sazûmangerî û awanî girewto. Raşt yeno ke ma nê sey yew prosesî bîvînî ke do pêro pîya tarîxê têkoşînê ma yê ke do aîdîyetê ma dîyar bikero, bi komunalkerdiş û kedanê ey yeno şênberkerdiş.
Eşkeraya Rayberê Şarê Kurdî ya êdî demê çekan qedîyayo, yeno çi mane û prosesê aşîtî yê Tirkîya ra do senî tesîr bikero?
Prosesê aşîtî, prosesanê şerî ra hîna zorî aver şinî. Ked û hişmendî wazenî. Nê prosesî rê Rayberî yew hişmendî û metodêko newe kerdo têhet û bala hemeyê raya umumî ya dinya zî anto. No hawayê Rayberî yo ke serfîraz keno û netîce gêno, hîna şênber o. Îfadeyî pêro pîya rayîrşîyayîşê prosesê aşîtî eşkera keno, hem eynî wext de aqilê dewleta Tirkî nê prosesî ra parçeyekî bîyayîşî rê zî mecbur keno. Gama ke destpêkê prosesî ra nata ameyî erdiş, lazimayanê demî temîn kenî û yew enerjîya newîye rê rayîr açenî, hem zî eynî wext de hawayêk o ke dormerayanê cîyayan zî nê prosesî rê ano têhet.
Bi hemeyê sutunê xo bêro organîzekerdiş
Her hereket mîyanê xo de hem zî eynî wext de prosesî zî aver beno. Têkoşînî rê zî lezî dano. Hemeyê gamê ke destpêkê prosesî ra nata ameyî erdiş, cepheya demokrasî û şaran xurt kenî, hem zî eynî wext de cepheya vera zî hem çareyî rê mecbur keno hem zî alozîyanê înan zî zêdeno. La no proses, yanî “Aşîtî û Komelê Demokratîkî” eke bi hemeyê sutunê xo bêro organîzekerdiş, nê gamî hîna manadar bibî û netîce do bigîrî. No organîzekerdox û pêşengê prosesê awankerdîşî do komel bi xo bo. Hîna ke cîyazîyê komelî serê hawayêko yewsan û azad de bêrî organîzekerdiş, cigêrayîşê aşîtî hîna zaf verpers bivîno, do bibo girse.
