Hemserekê Şaxê 2. yê Amedî yê Egîtîm Senî Serhat Kiliç va ke nasnameyê neteweyan ziwan o û wina va: “Ma wayîrê ziwanê xo bivejî ke kurdkî wa bîbo wayîrê statuyî, beno ke ma vajî resmîyet de kurdkî ca nêgeno la ma xo mîyan de tewir bi tewir cayan de bi no ziwan qise bikerê û no veng wa mîyanê şarê kurdî de kêm nêbo.”
Tirkîya de 18 ziwanî çi heyfo ke helîya û vînî bîyê. Ziwanê kurdkî zî polîtîkayê asîmîlasyon û qedexekerdişî ser o hîna binê tehlûkeyî de yo. Sazî û dezgeyê ziwanê zî seba hîşmendî, balantişê telûkeyê asîmîlasyonê yê ziwanê kurdkî ser o çarçîweya 21ê Sibate tewir bi tewir çalakî organîze kerdê, xususî kirmanckî ser o xebatê sey konser, panel û şayî ameyî kerdene. Çi heyfo ke seba ke bi ziwanê dayîke perwerde nîno dayiş, no ser zî xususî kirmanckî binê tehlûkeyî yo û no ser ganî ziwano kurdkî bibo fermî û bi ziwanê dayîke yê perwerdeyî bêro dayene.
Muhîmîya ziwanî û muhîmîya 21ê Sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya ser o Hemserekê Şaxê 2. yê Amedî yê Egîtîm Senî Serhat Kiliç ajansê ma rê qise kerd.
Ziwan vîra merdimeyî yo
Hemserekê Şaxê 2. yê Amedî yê Egîtîm Senî Serhat Kiliç va ke çarçiweya 21ê Sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya de no hewte muhîmîya ziwanê maye yeno rojeve û wina va: “Wa heme komel, muhîmîya na roje ser o bivindera. Verê ci ez wazena manayê ziwan çîyo? bivaja. Seba ziwan ma eşkenê pênasayo asan bikerê, bi ziwan merdim têkilîya xo roneno û yewbînan ra fam keno. Helbet tena muhîmîya ziwanî, wasitabîyayişê têkilî nîyo eke wina bibinî, dinya ser yew ziwan bibînî; heme merdimî bi no ziwanî têkilî bironanî, mesele heme dinya de îngîlîzkî biameynî qisekerdiş, her kes yewbînan fam bikerdinî, wina cayê xo bigirewtî, nêbînî çimkî ziwan tena sigira têkilîye nîyo. Sewbîna manayê ziwanî est ê, mesele yew merdim 80 serra yo; xo de tena vîra 80 serrê xo de çarnena la ziwan wina nîyo. Emrê ziwanî 5 hezar serranê ra vîşîr o û ziwan bi xo vîra 5 ya zî 6 hezar serranê xo reyde aneno. No ser ziwan zaf zaf muhîm o, beno ke ma xo nêeşkenî xo biresnî 5 hezar serranê ver la ziwan xo resneno, çimkî kokê zaf tarîxanê verênan ziwan xo reyde aneno. Heme netewîye zî bi ziwanê xo yenî zanayîş, nasnameyê neteweyan ziwan o û no heto ser zî ma Roja Ziwanê Maye ya Dinya ra muhîmî danî.”
Kirmanckî binê telûkeyî de ya
Serhat Kiliç muhîmîya 21ê Sibate ser o dîyar kerd ke ewro dinya ser xeylê ziwanî est ê, binê telûkeyî de yê û wina domna: “Ziwanê ma kurdkî û lehçeya ma ya kirmanckî binê telûdeyî de ya. Ma wazenê bal biancî na mesele ser zî, seserrêk a statuyê kurdkî çîn o. Dinya de no ziwan nêbîyo wayîrê yew statuyî, perwerdeyî de ca nêgirewto. Tena cuya rojane de o zî şar bi xeyretê xo, no ziwanî ardo hetanî na roje. Mîyanê serran de no ziwan apey şîyo, nika kemê merdimî cuya xo de bi no ziwanî qise kenî. Tewro muhîm bi ziwanê maye perwerde yo, ewro ganî heme gedeyan şîrî wendegehan û perwerde bivînî, no hetê dewlete sey mecbûrîyet ronîyayo. Perwerde sey xizmetê pêroyî yeno dayîş, her kes mecbûr o ke xo perwerde ra bivîyarno la ziwanê perwerdeyî ziwano bîn o. No zî xo reyde prosesê asîmîlasyonî aneno, no ser zî vera vera ziwan helîya û ame na daraxe.”
Kurdkî ganî bibo ziwanê perwerdeyî
Kiliç ard ziwan ke tena bi xiretî çend kes û sazîyan no ziwan nêxelesyeno, coka ganî ziwanê kurdkî bibo wayîrê yew statuyî û wina qedîna: “Wa na dewlete ra bêro şinasnayîş û ganî bibo ziwanê perwerdeyî encax bi no qaîde ziwan eşkeno xo bixelesno. Helbet na meseleyêk a têkoşînî ya, ganî ma têkoşîn û xover bidê la bi lez no heq nêkeweno bi dest. Hetanî a roje, şarê ma xo xover bido ke a roje no ziwan xeleso û ziwanê kurdkî bibo wayîrê statuyî, bibo ziwanê perwerdeyî. Ma wayîrê ziwanê bivejî, ma nê îmkanan ser o bivinderî û raşt o wendegehan de cayê kurdkî çîn o, beno ke ma vajî resmîyet de kurdkî ca nêgeno la şar eşkeno xo mîyan de keye, qehwe, bazar û tewir bi tewir cayan de bi no ziwan de qise bikero. Ganî şar hewl bido ke bi no ziwan qise bikero û wa no veng mîyanê şarê kurdî de kêm nêbo.”
