Saddam Huseyîn bi sûcê qirkerdişê Kurdan ame îdamkerdiş, çi heyfo ke tarîxê Komara Tirkîya zî bi qirkerdişan dekerde yo, no ser ganî Tirkîya de problemê Kurd bi rayîrê demokrasî û aştîye çareser bibo
Rojhelato Mîyanên de seserra 20. de xeylêk dîktatorîyî ronîyayî. Na erdnîgarî bîya çi heyfo ke sey baxçeya dîktatorîyan. Lîbya de serra 1969î de efserê ke hetê Muammer Qaddafî ra ameyî îdarekerdene, hemverê qiralê Lîbya Îdrîsî darbe kerd.
Netîceya na derbe de Qaddafî 1ê êlula 1969î de serekê Lîbya bî. Yew otokrasî rijîya, otokrasîyo bîn ame awankerdene. Qaddafîyî heta 20ê teşrîna verêna 2011î Lîbra îdare ker. Yanî hema hema 42 serrî dîktatorî kerd.
Nimûneyo bîn Iraq o. Saddam Huseyîno ke mîyanê Partîya Baasî de sîyaset kerdêne her ke şî hêzdar bî û serra 1979î de serekkomarê Iraqî bî. Serekkomarîye serre bi serre ravurîyaye bi dîktatorîye. Îdareyê Saddamî de bi xususî Kurdan zulm û tedayê girdî dîyê.
Finak Halepçe, tarîxê Dinya de Hîroşîma û Nagazakî ra pey tewro gird hêrişê bi kîmyewî uca de ame kerdiş. Demê şerê Îran û Iraqî de ame îdiakerdiş ke Peşmergeyan hetkarîya Îranî kenê, Dîktator Saddam Huseyîn serra 1988î de Suleymanî ra girêda Halepçe de qirkerdişêko bi kemyewî kerd.
Dîktatorî destpê kerd
Peynîya vilabîyayişê Dewleta Osmanîyan ra pey Iraq kewt binê rayberîya Îngîlîzan, serra 1932î de zî Iraq bî azad la rayedarê Iraqî bi qatî Kurdan reyde pêameyiş nêkerdê û bi hetkarîya Îngîlîzan zî her tim verba Kurdan şer tercîh kerdêe. Serra 1963î de Albay Abdulselam Arîf bi hetkarîya Partîya BAAS’î verba qralî darbe viraşt. Peynî zî Saddam Huseyîn bî serekê Iraqî.
Kurdê Iraqî seba xoserîya xo verba rejîmê BAAS’î xover dayê la Saddam Huseyîn seba qirkerdişê Kurdan çi heyfo ke Ayetê Enfalî şuxulna, çimkî her tim bi Qurano pîroz şarê xapinayê. Bi hezaran Kurd qetil kerd. No qirkerdiş de nêzdî 1 mîlyon Kurd bêçare koç kerdê. 4 hezar dewanê Kurdan sey serra 90î ya Tirkîya, Saddam Huseyîn zî dewanê Kurdan veşna. Demê şerê Îran û Iraqî de Saddam Huseyîn bi nameyê “Kîmyewî Alî” lajê datê xo Hasan Alî Mecîdî tayînê Sekreterîya Pêroyî ya Bakûrî kerd û heme selahîyatê xo dewrê ci kerd.
Kîmyewî Alî
Şervanê Kurdan eniyan de verba çete û lejkerê Saddam Huseyînî de şer kerdinê û no ser dewanê Kurdan de tena cinî û domanê mendê. Kîmyewî Alî sifte dewan ser bi çekê konvansîyonelî hêriş kerd, peynî zî bi teyyareya MÎG-23î de dewan ser çekê kîmyewî verada.
Sifte boya kîmyewî ra boya lêşîn ameynê peynî na boye xo açarna boya saye û peynî zî bi hezaran Kurdê Iraqî cuya xo vînî kerdê û no qirkerdiş tarîxî ra sey Qirkerdişê Halepçeyî vîyart.
Serra 2003î de Dewleta Amerîka seba çinkerdişê rejîmê BAAS’î, Îraq de destpê operasyonî kerd û demo kilm de hezê Amerîka kewtê herraya Iraqî. Şarê Iraqî, xususî Kurdan Saddam Huseyîn ra xelisyayiş ser o şayî kerdê.
Nika no qelem muze de yo
Kîmyewî Alî yanî Hasan Alî Mecîd, Qirkerdişê Enfalî ser o darazîya û bi sûcê verba merdimeyî de cezaya mergî girewt û serra 2010î de ame îdamkerdiş. Nika Halepçe de Muze de qelemêko qerarî îdamî mohr kerdo yeno pêşkêşkerdiş.
Saddam Huseyîn zî serra 2006î de qezaya Duceylî de ame girewtiş. Mahkemeya Cezaya Îraqî de serra 2010î de ame daraznayiş û sûcê qirkerdişî ra ceza girewt. 30ê kanûna 2006î de zî ame îdamkerdiş. Meclîsê Iraq û Meclîsê Kurdistanê Başûrî Halepçe sey qirkerdiş şinasnayî.
Hewna Dewletê Norveç, Swêd û Îngîltere zî Halepçe, sey Qirkerdişê Kurdî qebul kerdê. Wekîlê HDP’î zî seba şinasnayişê Qirkerdişê Helepçeyî pêşnûme dayê Meclîsî la belê la belê Meclîsê Dewleta Tirke Qirkerdişê Halepçeyî qebul nêkerd. Nika Kurdistanê Başûrî de pergalo federatîf ronîyayo û Kurdî wayîrê yewinêkê otonomî bî.
Sey zîhnîyetê DAIŞ’î
Tarîxê awanbîyayişê Komara Tirkîya sey komara qirkerdişan yena namekerdiş. Erdîşê Wanî, Newala Zîlanî de bi deshezaran Kurd ameyê kiştiş. Hewna bi qerarê Heyetê Wezîran Dêrsim de tewro kêm 14 hezar Kurdê Elewîye ameyê qetilkerdiş, qirkerdiş ra zî pey sey zîhnîyetê DAIŞî kênayê dêrsimijan destê înan ra girewtê û berdê şaristanê bînî yê Tirkîya.
Serra 1990î de bi hezaran dewanê Kurdan ameyê vengkerdiş û bi mîlyonî Kurd zî nêçare koç kerdê û bi deshezar Kurdî zî çi heyfo ke bi rêgeza cînayetê meçhulî ameyî qetilkerdiş. Mîyanê serran do Tirkîya de zî dîktatorî do çin bibo û no ser ganî Tirkîya de problemê Kurd bi rayîrê demokrasî û aştîye çareser bibo
