Mamosteyê ziwanê Kurdkî, avûkat Dogan Şenses dîyar kerd ke hêrişê peyênî yê vera ziwanê Kurdkî bingeyê xo Qanûno Bingeyî ra ke înkarê şaran ser o awan bîyo gênê û va: “Eke Qanûno Bingeyî bêro raştkerdene, do problemî bêrê çareserkerdene.”
Her çend seba çareserîya problemê kurdan Meclîsê Gird ê Tirkîya de komîsyonêk amebo awankerdene zî, hêrişê vera ziwanê Kurdkî dewam kenê. No hewte hêrişê ke vera ziwanê Kurdkî ameyî kerdene, rojeve de yê. Hêrişêvera ziwanê Kurdkî yê demê peyênî bi taximê futbolî yê Amedsporî dest pêkerdî. Amedspor aşma êlule de bi markaya marketê “Tezgel Kom” kontratê sponsorî îmza kerd û TFF’yî zî ey qebul kerd. La 21ê êlule de maçê Amedspor û Sakaryasporî de TFF’yî bi behaneyê ke nuşteyo Kurdkî formayan ser o est o, waşt Amedspor formaya xo bivurna. La Amedspor qebul nêkerd. TFF’yî no behane kerd û 110 hezar lîre cezaya pereyî daye Amedsporî. Hema munaqeşeyê nê hedîseyî rojeve de bîyê, na rey zî dibistana taybete TED Kolejî yê Amedî 26ê êlule de fermanê “Her ca de do Tirkî bêro qiseykerdene” gedeyanê kurdan rê da wendene û vîdeoyê ney zî hesabanê xo yê medyaya dîjîtale de pare kerd. Na babete ser o sazgehê ziwanî û şarê kurdî hêrişê vera ziwanî şermezar kerdî û munaqeşeyê hêrişanê vera ziwanê Kurdkî ser o hema dewam kenê.
Avûkat Dogan Şenses ke Komeleya Ziwan, Kultur û Hunerî (ANKA-DER) de mamosteyîya ziwanê Kurdkî keno, derheqê hêrişanê vera ziwanê Kurdkî de îfade kerd ke seba çareserîya problemê kurdan, ganî heqê ziwanî bêro naskerdene û Qanûno Bingeyî ke beno semedê hêrişanê vera ziwananê cîyayan, bêro vurîyayene.
‘Hêrişê vera ziwanî elehdarîya prosesî yo’
Dogan Şenses îfade kerd ke prosesê çareserîya problemê kurdan de hêrişê vera ziwanî ziddîyetê prosesî yo: “Hêrişê vera ziwanê Kurdkî newe nîyê. Dewleta tirk ke sîstemê dewleta neteweyî ser o awan bîye, destpêkê ra xo rê wedarnayîşê nasnameyanê cîyayan amanc kerd. Polîtîkayanê înkarî ra 100 serrî yo ziwanê Kurdkî ser o hêrişî est ê. La kurdan vera nê polîtîkayanê asîmîlasyonî têkoşîn da û bi têkoşînê xo estbîyayîşê xo îspat kerd. Prosesê Aştî û Komelê Demokratîkî de hêrişê peyênî, cezakerdişê Amedsporî seba ziwanê Kurdkî û serebûtê Amedî no yeno a mana ke waştişê kurdan ê ziwan û nasnameyî qebul nêkenê. Ma vanê ma ziwan, kultur û nasnameyê xo reyde xo rêxistinêr bikerê la ê bi nê hêrişan cewabê waştişanê ma danê. Bi nê hêrişan prosesî nas nêkenê. Yanî proses bi xo problemê ziwanî yo. Problemê kurdan, problemê Kurdkî yo. La çareserîya nê problemî de hêrişê bi nê şeklî zî eleyhdarîya prosesî yê. Xora demo ke nêverda Dayîkê Aştî Komîsyonê Meclîsî de Kurdkî qisey bikerê, nêzdîbîyayîşê xo yê vera ziwanê Kurdkî nîşan da. Hêrişê peyênî de zî tîya ra cesaret gênê. Prosesî de babetê dîyarker, yew rewşa birêz Abdullah Ocalanî ya, yo bîn zî ziwan o. Eke nê her di babetan de gamî nêrê eştene, no yeno a mana ke çareserîya nê problemî de samîmî nîyê.”
‘Qanûnê çinhesibnayîşê ziwanî ganî bêro bedilnayene’
Dogan Şenses dîyar kerd ke bi abîyayîşê Meclîsê Girdî yê Tirkîya seba çareserîya ziwanê Kurdkî ganî qanunî bêrê amadekerdene û qiseykerdişê xo wina domna: “Komîsyono ke Meclîs de ameyo awankerdene, nika sazgehan goşdareno. La ewil ganî sazgehanê ziwanî goşdarê bikerdêne, la nêkerd. Ma zî sey sazgeha ziwanî raporêk amade kerd. Eke venga ma bidê, ma do nê raporî pêşkêşê Komîsyonî bikerê, la eke venga ma nêdê zî ma do sey rapor pêşkêşê Meclîsî bikerê. Ma do têkoşînê xo her hewa bidê dewamkerdene. Ganî serdemo newe de amadekerdişê qanûnan de qanûnê ke ziwanê Kurdkî û ziwananê bînan çin hesibnenê, Destûrê Bingehênî ra bêrê wedarnayene. Seba perwerdeyê fermî yê ziwanê maye zî ganî qanûnî bêrê amadekerdene. Eke Qanûno Bingeyî ke înkarê şaran keno, bêro sererastkerdene, problemî do bêrê çareserkerdene.”
Xebatê seba naskerdişê heqê ziwanê Kurdkî
Dogan Şenses dewamê qiseykerdişê xo de behsê rol û mîsyonê sazgehanê ziwanî yê prosesî kerd ke ê sey sazgehê ziwanî seba naskerdişê heqê ziwanê Kurdkî, înan plansazîya çalakîyan kerda û wina domna: “Hewteyo verên ma bi Komîsyonê Kultur û Ziwanî yê DEM Partî û heme sazgehanê ziwanî reyde kombîyayîşêk viraşt. Nê kombîyayîşî de ma raporêk zî amade kerd. Seba ke heqê ziwanê Kurdkî bêro naskerdene ganî çi bêro kerdene, lazimtî bi çi est a, ma sey rapor amade kerd û ma do pêşkêşê komîsyonî bikerê. Heto bîn ra zî seba naskerdişê heqê ziwanê Kurdkî ma plansazîya çalakîyan kerd û goreyê ey ma do çalakîyanê xo bikerê. La ganî ma ewil xo rêxistin bikerê. Ganî ma alternatîfanê xo awan bikerê. Yanî ma bi xo akademîyan awan bikerê. Tena kursê ziwanî nê, hetê edebîyat, tarîxî ra û dersanê xo hîna hîra bidê. Yanî ma paweyê dewlete nêvinderê ke hetê perwerde ra ra gaman bierza. Ma bi xo zî awan bikerê.”
