DEM Partî raporê xo yê 99 pelan de yo ke teqdîmê Komîsyonê Demokrasî, Waûbirayî û Paştdayîşê Netewîye kerd derheqê meseleya kurdan de çarçeweya hîra ya çareserî fîna werte.
Raporê şeş beşan de hem tarîxî, hem sîyasî, huqûqî û hem zî komelkî pêşnîyazê çareserî est ê.
Planê peynî yê tarîxî û sîyasî
Rapor de ame vatene ke awanîya yewperest û merkezî ya Tirkîya nasnameyê cîyayî xeylê wext teberde verdayî ke nê zî meseleya kurdan xorîn kerd. Ame vatene ke mesele ewro têna meseleya kurdan nê yê pêro Rojhilatê Mîyanên a.
Nûqtaya ke nîna domnayene
Rapor de ame vatene ke şahîdîye û pêvînayîşê bi pîspor û dezgehanê komelê sîvîlî yê komîsyonî mojneno ke texrîbato ke prosesê pêkewtişî afrinayo hinî ame yew hale ke nêeşkeno bêro domnayene. Yeno îfadekerdene ke mesele têna meseleyêka asayîşî nîya, eynî wextî de meseleya sîyasî, kulturî, ekonomîk û demokratîkbîyayîşê komelkî ya.
Aştîya pozîtîfe û bedilnayîşo demokratîk
Rapor de yeno vatene ke aştîye têna vindarnayîşê çekan nîyo; bi edalet, zafbîyayîş, tewrbîyayîşo demokratîk û yewbîyayîşê komelkî beno. Nimûneyê dinya (Afrîkaya Başûre, Îrlanda û Kolombîya) yenê vîrardene û yeno vatene ke Tirkîya eşkena modelê aştîya xo ya xoser aver bêro.
Paradîgmaya newî
DEM Partî vana ganî semedê çareserî ziwan, sîyaset û dezgehî çarçeweya ”pêkerdiş,naskerdiş zafîye” de newera bêrê înşakerdene. Zîyaretê Komîsyonê Meclîsî yê Îmrali sey noqtaya bedilnayîşî ya muhîmî yeno pênaskerdene ke îradeyê çareserî xurt kerd.
Rolê Abdullah Ocalanî
Rapor de yeno vatene ke Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalan sey aktoranê serekan yê prosesê aştîye ra yewî ganî, şertanê azadan de paştî bido prosesî. Yeno waştene ke semedê pêvînayîşê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalan û dezgehanê fermîyan, akademîsyenan, dezgehanê komelê sîvîlî û rojnamegeran wa zemîno fermî bêro pêardene.
Demokratîkbîyayîş û formê huqûqî
Rapor vano semedê çareserî paketê huqûqî ya hîra hewce kena:
– Ganî qanûnê Entegrasyon Demokratîkî bêrê vetene
– TMK, TCK, CMK Kanûnê İnfazî de reformê ke azadîyan hîra kenê ganî bêrê kerdene
– Caardişê qeyûmî ganî biqedîyê
– Tepişteyê nêweşî ganî serbest bêrê veradayene
– Qerarê AYM û MHME ganî bêrê caardene
– Mexdûrîyetê KHK’yî ganî bêrê wedaritene
– Perwerdeyê ziwanê dayîkê û heqê xizmetî ganî bigerîyo binê temînatî
Reyna yeno pêşnîyazkerdene ke wa Meclîs de Komîsyonê Têkoşînê Vera Cîyakarîye bêro ronayene û Qanûnê Komelê Sîvîlî yo newe bêro vetene.
Pêkerdişo komelkî û pîyaciwîyayîş
DEM Partî vana aştîya mendî têna bi pêkerdişê komelkî ke tede pêro nasnameyî çarçeweya hemwelatîya seyyewbînîye de ca genê, mumkun a. Yeno vatene ke aştîye do bawerîya komelkî xurt bikero û cuya hempare newera rono.
Aştîye refah ana
Rapor vano aştîye Tirkîya de:
– Xerckerdişê asayîşî kêmnena,
– Wiriştişê herêmkî xurtêr kena,
– Citkarî, turîzm û berardişî ganî kena,
– Hêvîya ameyoxî ya ciwanan zêdînena.
Rewşa herêmkî
Rapor de yeno vatene ke Tirkîyaya ke meseleya kurdan bi rayîranê demokratîkan çareser kena:
– Rojhealtê Mîyanênî de bena modelo demokratîk,
– Îstîkrarê herêmkî û têkîlîyanê dîplomatîkan de hêzdar bena.
Ma pîya komara demokratîke înşa bikerê
Rapor de semedê wayîr vejîyayîşê prosesê aştîye veng dîyeno pêro aktoranê komelkî û sîyasî yeno waştene ke wa her kes semedê pîyaciwîyayîş û wayûbirayîya şaran têkoşîn bikero.
