Serekê Komela Şêx Seîd Kasim Firatî dîyar kerd ke seserrîya serewedaaritiş û dardekerdişê Şêx Seîd û hemrayanê ey de peymanî ke kurdî kerdê çar perçe bêmana bîyê û kurdî seba rûmetê xo lingan ser o yê û aktorê ameyoxî yê.
Şêx Seîd Efendî û hemrayê ey aşma sibata 1925î de seba heqanê neteweya kurd dest bi serewedaritişî kerd. Serewedaritiş encamê îxanetêkî de aver nêşono û no îxanet keno ke Şêx Seîd û embazê ey hetê dewleta tirkan ra bêrê girewtene. Şêx Seîd û hemrayê xo 29ê hezîrana 1925î de Meydanê Berê Koyî ke nika nameyê ey Meydanê Şêx Seîd o, uca de yenê dardekerdene.
Serewedaritiş û dardekerdişê Şêx Seîd û embazanê ey ra 100 serrî vîyartê. Her çend Şêx Seîd û hemrayê ey ameyê dardekerdene zî şarê kurd têkoşîn û xoverdayîşê înan heta roja ma ya ewroyîne ard. Beno ke cenaze û cayê mezela Şêx Seîdî dîyar nêba zî şarê kurd dewaya înan demêk zî tena nêverda û her tim xover da.
Bi pêşengîya Komela Şêx Seîdî a ke Amed de xebatanê xo rayra bena, do 29ê hezîrane de Meydanê Şêx Seîdî de merasîmê vîrardişê Şêx Seîd û hemrayanê ey organîze bikero.
Serekê Komela Şêx Seîdî Kasim Firat ke tornê Şêx Seîdî yo, bi munasebetê serrgêra 100. ya Şêx Seîdî ajansê ma rê qisey kerd.
‘Dewaya neteweya kurdî kerd’
Kasim Firat dîyar kerd ke se serrî ra ver Şêx Seîd û xeylê zanayeyê herême (hemrayê ey) xetêka neteweyî ya kurdî viraşte û vat: “Şêx Seîd û hemrayê ey seba şarê kurdî û mazluman têkoşîn kerdêne û dewaya neteweyê kurdî kerd. Cuya xo seba şarê kurdî vîndî kerde. Şêx Seîd û embazê ey vat ke ma amade yê cuya xo seba şarê xo feda bikerê. Şêx Seîd Efendî û hemrayê ey vera sîstemê yewperestî ke kurdî çin hesibnayêne, wirzîyayê.”
‘Rayîrê xo ra nêagêrayê’
Kasim Firatî îfade kerd ke “Çi heyf ke na dewaya pîroze de provakasyonêk bi û ame waştene ke serewedaritişî bin fînê” û qiseykerdişê xo wina domna: “Her çend no provakasyon qewimîya zî Şêx Seîd û hemrayê ey rayîrê xo ra nêagêrayê û têkoşînê xo ra fek veranêda.”
‘Kurdî heqîqetê herême yê’
Kasim Firatî dîyar kerd ke ewro zî zîhnîyeto ke kurdan çin hesibneno, karê xo ser o yo û wina vat: “Zîhnîyeto hov ewro zî karê xo ser o yo. Kulturê tirkan de her tim îşxalkerî est o. Şîyê kamcîn welat, uca herimnayo û îşxal kerdo. No hezar serrî yo nê welatî de zîhnîyetê înan o hov dewam keno. Serra 1920î ra heta ewro waşto ke kurdan îmha bikerê. La kurdan nê îmhayî qebul nêkerdo û vat ma wayîrê nê welatî yê. Kurdan vat ma wazenê xo bi xo, xo îdare bikerê. Kurdî wazenê her kesî reyde bi hewayêko têduşt biciwîyê. La ti vajî, ‘ti çin ê, ti kurdê mşn ê, ti bindestê min ê’ helbet do kurdî qebul nêkê. Senî ke Şêx Seîdan sereyê xo nêtewna, ewro zî kurdî sereyê xo nêtewnenê.
‘Do dinya yewbîyayîşê kurdan bivîna’
Kasim Firatî da zanayene ke kurdî do ameyoxî de bibê aktorê tewr pîl ê Rojhelatê Mîyanênî û vat: “Seba ke tesîrê kurdan û cografyaya înan xeylê hetan û welatan est a. Kurdîstan dinya wayîrê cografyayêka muhîm a. Coka hewcedarîya dinya kurdan est a. Dinya ma ra yew çî wazena; vanê bibê yew. Yew xete virazê û pîya têbigêrê. Ganî kurdî yewbînan rê tehemul bikerê û do dinya dinya no yewbîyayîşê kurdan bivîna.”
‘Ma tu wext sereyê xo nêtewna’
Kasim Firatî dîyar kerd ke roja ewroyîne de peymana Qesrê Şîrîn zî peymana Lozanî zî û heta peymana Sewrî zî bêmana manenê û peynî de nê çîyî vatî: “Nê peymanan manaya xo vîndî kerde. Ewro do newe ra çîyêk dest pêbikero, nameyê çi panenê nêzana û no çîyo newe de kurdî est ê. Kurdî aktorê heqîqî yê. Kurdan ra vanê; pîya têkilî ronê, yewbînan rê tehemul bikerê, mîyanê yewbînan de edeletî tesîs bierê û birûmet vinderê. Wa sereyê şima berz bo. Êdî bes o. Kurdî zaf şehîd kewtê. Na saete ra pey sereyê xo bitewnê, nêbeno. Belkî dem bi dem ma şikîyayê, la ma sereyê xo nêtewna. Ganî na saete ra pey zî nêtewnê. Ma kurdan ra vanê bibê yew.”
