Federasyonê Elewî yê Erebî yê Ewropayî (AAAF), Surîye de rewşa elewîyan ser o raporêk weşan kerd. Rapor de ame vatiş ke dima Esadî, ameyo hedefkerdiş ke elewîyan bi pergalî çin bikê.
AAAF, dima desteserkerdişê endamanê HTŞ’î yê Sûrîye raporêk hadre kerd. Raporê AAAF’î de wina ame vatiş:
“Raya pêroyî ya bi hûrmetî, bi seseranê Sûrîye de elewîyê est ê, ewro wazenê elewîyan qir bikê. Dima rijyayişê rejîmî yê Esadî û vilabîyayişê awanî yê dewlete, pergalêko wazeno elewîyan qir biko vejîya werte. Armancê na stratejî parçekerdişê komelî yo, cayê bawerîye muhîmîya xo vînî kenê, dewan rijnenê û merdimê masumî kişenê. Domanê dayîkan qetil kenê û dîmenê qirkeridişî zî dayîkan ra nîşan danê.
Ganî no wehşetî ra raya pêroyî ya mîyanêneteweyî bêveng nêmano, malbatan raştîya qirkerdişî reyde rî bi rî mendê. Verba na rewşe de ganî komeleyê mîyanêneteweyî hem exleqî hem zî huquqî wayîrê verpirsîyarî yo. No rapor tena belgeya dêjî nîyo, heme merdimê hîsgerî ra sey vengdayişêk o. Wezîfeyê ma yo ke ma cuya û rûmetê elewîyan bipawê. Demê pêvajoyê winayin de goreyê nêzdîbîyayişê merdimî tarîx merdim muhakeme keno. Ma destûr nêdê ke wa elewîyan xo tena hîs bikê. Dem demê seba merdimeyî, edalet û cuyeyî têkoşînê bi cesurî yo.
Dem bi dem qirkerdişê elewîyan
▪ Qirkerdişê Akrabî (11ê Kanûna 2012î):
Qezaya Akrabî de zafêr elewîyan 300 kesê ameyê qetilkerdiş û no qirkerdiş zî selefê HTŞ’î, Jabhat al-Nusra kerd.
▪ Hêrişê dewanê elewî yê herêma Lazkîye (Tebaxa 2013î):
Çeteyê Jabhat al-Nusra herêma Lazkîye de dewanê elewîyan hêriş kerdê û nê hêrişan de zî 190 sivîl cuya xo dayê.
▪ Qirkerdişê Maanî (9ê Sibata 2014î):
Koma Jund el-Aksa, vîlayetê Hama de dewa elewîye hêriş kerd û 21 sivîl û 21 wezîfedarê hukimatî qetil kerdê.
▪ Qirkerdişê Îstebrakî (25ê Nîsana 2015î):
Çeteyê Cisr el-Şugurî û Jabhat al-Nusra kewtê dewa elewî ya Îştebrakî û nêzdî 200 elewîye qetil kerdê.
▪ Qirkerdişê Zara (12ê Gulana 2016î):
Çeteyê Ahrar el-Şam û Jabhat al-Nusra, vîlayetê Hama de dewa elewî ya Zara hêriş kerdê û 19 sivîl qetil kerdê û 70 kesê zî remnayê.
▪ Qirkerdişanê Ceble û Tartusî (23ê Gulana 2016î):
Şaristanê elewî yê Ceble û Tartusî bi bombeyan hêriş kerdê 184 sivîl qetil kerdê û kerdoxê nê qirkerdişî DAIŞ vejîya.
Stratejîya bi wahşî û Qirkerdişê Humusî
Humus de qirkerdişê 5ê Çeleyê 2025î de 90 kesê cuya xo dayê. Zafêr cinî û doman bîyê. Çeteyî sivîlan ra bi bombe û çekan hêriş kerdê û merdiman bi ganî veşnayê û bi pergalî no qirkerdiş kerdê. Hewna herêma Hama de çeteyê hêriş kerdê û qirkerdişêk kerdê. No zî nîşan dano ke nê hêrişan bi stratejîkî yeno kerdiş.
Mabênê kanûna 2024 û çeleyê 2025î de zilm zêdîyayê. Şaristanê Homsî de nûfûs seyî ra 15î elewî bî, endamanê HTŞ’î hêrişê no şaristan kerdê û 3000 camerdê elewîye remnayê û heps kerdê. Nê camerdan zî bi îşkenceya giran qetil kerdê. Demê îşkence zî elektro şok, antişê nenugî, şiknayişê esteyî û teberê merdimayî pratîkan şuxulnayê. Çimkî armanc pakkerdişê etnîkî bî.
Rijnayişê dînî û kulturî
Hewna cayê pîrozî yê elewîyan bi pergalî hedef ameyê girewtiş, çimkî tena fizîkî nê nasname û tarîxê elewîyan waştinê çin bikê. Teşrîna 2024î de Haleb de Turbeya Al-Khasîbî ra endamanê HTŞ’î hêriş kerdê û turbe veşnayê. Peynî zî nê dîmenan çapemenî de nîşan dayê, çimkî armancê înan propoganda bî. Hewna herêma Lazkîye de zî qale û kulturê elewîyan ra hêriş ame kerdiş û cayê pîrozî yê elewîyan rijnayê.
Protestoyê bi aştî ra hêriş
28ê Kanûna 2025î de şaristanê Homs, Lazkîye û Tartusî de elewîyê verba nê hêrişan destpê çalakîyê protestoyî kerdê. Taybetî şaristanê Lazkîye û Homsî de hêriş zêdîyayê, nê hêrişan de nêzdî 30 kesê cuya xo da. Hewna îşkenceyê bi giran kerdê û birîndaran zî peynî cuya xo da.
Hepisxaneyê nimiteyî de zî camerd û cinîyan ra muameleyê lêşînî kerdê û peynî zî nê îşkenceyan vîdeo antê û bi propogankerdişî weşan kerdê. Cinîyê elewîye sey ganîmet name kerdê, xususî cinîyan ra tacîz, tecawiz kerdê û çimkî armanc çinkerdişê nasnameyêk o. Herêma Lazkîye de çeteyan dewanê elewîyan de kêna û cinîyan remnayê û peynî zî îstîsmar kerdê. No ser ganî seba pawitişê elewîyan gamê şênber bêrê eştiş.
Mîsyonê aştîye: Qewetê aştîye ganî herêmanê elewîye de ca bibê.
Qewetanê pawitişî: Verba çeteyan ganî seba pawitişî qewetê xususî awan bibê.
Herêmanê ewleyî: Elewîyan zilim ra bêrê pawitiş û herêmê ewleyî bêrê awankerdiş. Dinya bêveng nêmano.
Hetkarê bingeyî ra resayîş: Seba cuyayişê hetkarîya tibbî, werdî şert ê.
Asankerdişê Hetkarî yê Mîyanêneteweyî: Pawitişê heqanê merdimeyî û heqê bingeyî yê elewîye ganî binê ewleyî de bibo.”
