• Kurmancî
  • Kirmanckî
  • |
  • Derheqê Ma De
  • |
awelatnavend@gmail.com
Ajansa Welat
24 TEBAX 2025
No Result
View All Result
  • ROJEVE
  • CINÎ
  • EKONOMÎ
  • POLÎTÎKA
  • EKOLOJÎ
  • CIVAK
  • WEŞÎYE
  • CÎHAN
  • FORUM
  • HUQÛQ
  • KULTUR
  • RESIM
  • Heme Xeberî
  • Kurmancî
  • ROJEVE
  • CINÎ
  • EKONOMÎ
  • POLÎTÎKA
  • EKOLOJÎ
  • CIVAK
  • WEŞÎYE
  • CÎHAN
  • FORUM
  • HUQÛQ
  • KULTUR
  • RESIM
  • Heme Xeberî
  • Kurmancî
No Result
View All Result
Ajansa Welat
No Result
View All Result

Çol de gulêke: Rojawan

Merkezê Xeberan / AW

21 KANÛN 2024 - 20:36
Kategorî: Genel, KIRMANCKÎ, KIRMANCKÎ - MANŞET, KIRMANCKÎ - POLÎTÎKA, KIRMANCKÎ - ROJEVE
A A
“Badê ke rejîmê Esadî rijîya, dewleta tirke vera Şorişê Rojawanî hêrişê xo zedînayî. Çinke zana ke Şorişê Rojawanî semedê pêroyê şaran modelêko tewr munasîb o. Cergê ke Anqara ra paştî gênê planê çinkerdişê îdareyê otonomî kenê”

Nuştox Xido Kokim rojnameyê Xwebûnî de no hewte bi nameyê “Çol de gulêke: Rojava” yew nuşte nuşt. Kokimî nuşteyê xo de va: “Badê ke rejîmê Esadî rijîya, dewleta tirke vera Şorişê Rojawanî hêrişê xo zedînayî. Çinke zana ke Şorişê Rojawanî semedê pêroyê şaran modelêko tewr munasîb o.” Kokimî nuşteyê xo de nîya va: Rojhelatê Mîyanênî de seserra XX. de xeylêk dîktatorî ronîyayî. Na cografya manena “behiştê dîktatorîyan”. Ma vajê Lîbya de serra 1969î de efserê ke hetê Muammer Qaddafî ra ameyî îdarekerdene, hemverê qiralê Lîbya Îdrîsî derbe kerde. Netîceya na derbe de Qaddafî 1ê êlula 1969î de “serkêşê” Lîbya bî. Yew otokrasî rijîya, otokrasîyo bîn ame awankerdene. Qaddafîyî heta 20ê teşrîna verêna 2011î Lîbra îdare kerde. Yanî hema hema 42 serrî “dîktatorîye” kerde.

Nimûneyo bîn Iraq bî. Saddam Huseyîno ke mîyanê Partîya Baasî de sîyaset kerdêne her ke şî hêzdar bî û serra 1979î de serekkomarê Iraqî bî. Serekkomarîye serre bi serre ravurîyaye bi “dîktatorîye”. Îdareyê Saddamî de bi taybetî kurdan zulm û tedayê girdî dîyî. Mîsal Helebce de bi hezaran kurdî xedarane ameyî qirkerdene. Dîktatorîya Saddamî serra 2003yî de peynîya Şerê Iraqî de qedîyaye, pergalo federatîf ronîya û kurdî wayîrê yewinêkê otonomî bî.

Misir de otokrasî

Misir de zî otokrasî amebî awankerdene. Serra 1952yî de Têgêrayîşê Efseranê Azadan derbeyêke kerde û qiralîye rijnaye. Bi dore General Muhammed Necîb, Cemal Abdunnasir û Enver Sedato ke pabesteyê Têgêrayîşê Efseranê Azadan bîyî heta serra 1981î şarê Misirî îdare kerd. Sedatî ra pey Husnu Mubareko ke verê cû wareyê leşkerî de xeylêk wezîfeyî ardbî ca, ame îqtîdar. Mubareko ke sey “vergê Rojhelatê Mîyanênî yo peyên” zanîyêne, 30 serrî îqtîdar de mend û netîceya Wisarê Ereban de 11ê sibata 2011î de wedarîya. Rixmo ke Misir de otokrasî rijîya, nika zî Sîsî xo sey “put” vîneno û dîktatorîye keno.

Deryayê dîktatorîyan

Yew zî Tunus est o. Nê welatî zî mîyanê “deryayê dîktatorîyan” de ajne kerd. Qaso ke serra 1956î de Tunuso ke kolonîya Fransa bî de qiralîye wedarîyaye û herinda ci “komare” ronîyaye. Ronayoxê komare Habîb Burgîbayî mîyanê demî de rejîmo otorîter awan kerd. Ey baxusus “Ataturkî” ra îlham girewtêne. Senî ke Mustafa Kemal sey “sereko pîl” hesibîyêne, ey zî xo sey “perwerdedayoxê şarê Tunusî” pênas kerdêne. Dîktatorîya Burgîbayî heta serra 1987î ramîyaye, ey ra dima Zeynel Abîdîn bîn Alî netîceya derbeyêke de ame îqtîdar. Abîdîn bîn Alîyo ke “girmika asinine” bî, 14ê çeleyê 2011î de peynîya “Şorişê Yasemînî” de îqtîdarê xo vîndî kerd.

Dîktatorîya Esadan

Dîktatorîya peyêne Sûrîye de çend rojan verî yanî 8ê kanûne de rijîyaye. Seke yeno zanayene babîyê Beşar Esadî Hafiz Esadî serra 1970î de vera hemşerîyê xo Salah Cedîdî derbeyêke kerde û îqtîdar girewt binê destê xo. Hafiz Esadî 30 serrî sey dîktator Sûrîye îdare kerde û serra 2000î de xanedanîye Beşar Esadî rê veradaye. A roja ra tepîya şaranê Sûrîye pawitêne ke îdareyo demokratîk bêro awankerdene, labelê Beşarî zî mêrasê babîyê xo domna û rejîmêko otorîter rona. Peynîye de Wisarê Ereban de Sûrîye de zî dînamîkanê cîya-cîyayan serra 2011î de xover da. Îdareyê Esadî bi paştîya Rûsya û Îranî cade nêrijîya û 13 serrî deyax kerd. Netîce de dewletanê Rojawanî HTŞyî rê hetkarîye kerde û 8ê kanûna 2024î de dîktatorîya Esadan rijnaye.

Okyanûs de ‘sitare’

Sûrîye de dînamîkanê xoverdayoxan ra kurdanê Rojawan cayê xo de hemverê pêro dişmenan têkoşînêko pîl da. Bi taybetî serra 2012yî ra nata a herême de çarçewaya teorîyê Serekê PKKyî Abdullah Ocalanî konfederalîzmê demokratîkî de şorişêko girîng ramîno. Nê şorişî bêşik heme dinya de vengêko gird vet. Çike no şoriş okyanûsê dîktatorîyan de “sitare” yo. Ewro îdareyê Anqara wazeno na sitare birijno. Dewleta tirke rind zana ke Rojawan çol de gulêk o. Coka plan kena ke na gule cira bikero. Çiqas ke Rojhelatê Mîyanênî de derbekarî, mîlîtarîzm, bêrayîrîye, bêedaletîye, bertîl, serokerdoxîye û fêlbazîye serdest benê, hende hukmatê Erdoganî emrê xo derg keno. Çike o zî na gemarinîye ra feydedar beno.

Tags: MisirMuammer QaddafîRojawanSûriyeTunusXido KokimXwebûn
ShareTweet

Nûçeyên Din

Sûriye û Îsraîlî Paris de pêvînayîş kerd

Sûriye û Îsraîlî Paris de pêvînayîş kerd

20 TEBAX 2025
Serê dîkî de kulturê Reqa: Grûba Palmyra

Serê dîkî de kulturê Reqa: Grûba Palmyra

17 TEBAX 2025
PYD û tîmê NY’yî Şam de kombîyayîş viraşt

PYD û tîmê NY’yî Şam de kombîyayîş viraşt

16 TEBAX 2025
Alozîya awe ya Hesekî 5 serrî yo dewam kena

Alozîya awe ya Hesekî 5 serrî yo dewam kena

15 TEBAX 2025
Bedilnayîşê meteryalanê perwerdeyî de qonaxê diyîne temam bi

Bedilnayîşê meteryalanê perwerdeyî de qonaxê diyîne temam bi

10 TEBAX 2025
‘Çareserîye, sîstemê nêmerkezî yo’

‘Çareserîye, sîstemê nêmerkezî yo’

8 TEBAX 2025

ÊN ZÊDE HATINE XWENDIN

    ARŞÎV

    • TEBAX 2025 (169)
    • TÎRMEH 2025 (299)
    • HEZÎRAN 2025 (257)
    • GULAN 2025 (334)
    • NÎSAN 2025 (265)
    • ADAR 2025 (317)
    • SIBAT 2025 (317)
    • ÇILE 2025 (298)
    • KANÛN 2024 (293)

    Ajansa Welat, bi xeberanê xusûsîyan, dosya, cigêrayîş, dîmen û vengan komelî agahdar û roşnî kena.

    Bi şîarê agahîyanê raşt û objektîfan weşanî esas gêna, serê şopa heqîqetî de agahîyan vila kena.

    Ajansa Welat bi xeber û tedeyanê xo bena veng û rengê welatî.

    Xwediyê Îmtîyazê: Fahrettîn Kiliç

    Berpirsiyarê Karên Nivîsan: Medya Bal

    Navnîşan: Fırat Mahallesi, 553. Sokak, Tanlar Şehri Teras Evleri, B Blok,
    Kat: 5 - No: 40, Kayapınar, Diyarbakır

    Telefon: +90 (532) 519 37 73

    E-mail: awelatnavend@gmail.com
    Malper: www.ajansawelat.com
    Twitter Youtube Instagram
    • Serrûpel
    • Têkilî
    • Derbarê Me De

    © 2024 Ajansa Welat ● Yekemîn Ajansa xwerû Kurdî ● Hemû maf parastî ne

    No Result
    View All Result
    • ROJEVE
    • CINÎ
    • EKONOMÎ
    • POLÎTÎKA
    • EKOLOJÎ
    • CIVAK
    • WEŞÎYE
    • CÎHAN
    • FORUM
    • HUQÛQ
    • KULTUR
    • RESIM
    • Heme Xeberî
    • Kurmancî

    © 2024 Ajansa Welat ● Yekemîn Ajansa xwerû Kurdî ● Hemû maf parastî ne