Yeno bawerkerdene ke tornê Elî Cohenî (Alî Kohên) Yusuf Şaul Cohen, bi xo Ebû Muhammed el-Colanî yo. Çarçiweya projeyêkî ameyo îqtîdarê Sûrîye çîke do hewl bêro dayene ke sey o sîstemo ke Kurdistanê Başûrî de awankerdişê federalî mîyan de sey Yekîtîya Kurdistanî (YNK) û Partîya Demokrat a Kurdistanî (PDK) ameyo perçekerdene, mîyanê kurdan de zî (xeta ENKS û xeta Îdareyê Xoserî) sîstemêko parçekerdişî bêro averberdene û cayanê binê îşxalê Tirkan ê sey Efrîn û Serêkanîyê zî bikewe mîyan. Îdîa beno ke no projeyo mîyanneteweyî verê rijîyayîşê rejîmê Esedî ra ameyo qebûlkerdene.
Yeno bawerkerdene ke tornê Elî Cohenî (Alî Kohên) Yusuf Şaul Cohen, bi xo Ebû Muhammed el-Colanî yo. Wexto ke serê ey de cigêrayîş yeno kerdene, zanîyeno ke 17 serrîya xo de Zanîngehê Têl Avîvî de dest bi perwerdeyêk kerdo ke no perwerde projeyêko nimite bi û hetê xetîb û waîzanê îslamîyan ra seba ke derheqê cematê îslamîyan de casusîye bikero, ameyêne dayene la wexto ke hîna xorîn têynîyêno, eşkera beno ke nê perwerdekaran ajanê îstîxbaratî yê.
Emîn Sabit kam o?
Emîn Sabit ke nameyê ey ê kodî Alî Kohên o, ajanêko namdar ê Îsraîlî yo. Serê serranê 90î yê seserra vîyarte de Sûrîya de gurîya. Alî Cohen, serra 1924î de Îskenderûn de bi nameyê Elîyahu ben Şaul Cohenî ra ame dinya û keyeyê ey koçberanê Sûrîya yê Helebî ra bî. Dima şi Îsraîl û tewrê teşkilatê îstîxbaratî yê Îsraîlî MOSSADî bi.
Serra 1962î de Alî Cohen, bi nasnameyê yew karsazê sûrîyijî yê bi nameyê Kemal Emîn Sabitî kewt Sûrîya. No name ser o îdîa wina amebî awankerdene ke eslê xo sûrîyij o la Arjantîn de ciwîyayo. MOSSAD’î, seba ey hîkayeyêka peyî ya zurîne amade kerdbî ke ey bi cematê Sûrîya yê Amerîkaya Başûrî ra eleqedar bikero.
Goreyê xebera cigêrayîşî yê lekolin.orgî Alî Cohenî bi serkewtiş xo verakerd mîyanê elîtê sîyasî û leşkerî yê Şamî û nê prosesî de, bi taybetî amadekarîya verê şerê serra 1967î de tede, melumatê îstîxbaratî yê zaf hesasî arê dayî. Dima ke çend serrî melumatî şawitî, îstîxbaratê Sûrîya, dima ke sînyalê radyoyî yê ke banê ey ra ameyêne teqîb kerd û serê şikayetê sefaretxaneyê Hindistanî ke va ‘sînyalî xirab benê’ ser o, nasnameyê ey vejîya werte. Serra 1965î de zî ame tepiştene.
Cohen bi casusîye ame sûcdarkerdene û 18ê Gulane 1965 de Meydanê Merceyî yê Şamî de bi cezaya mergî ame mehkûmkerdene. Elî Cohen, Îsraîl de sey sembolêko qehreman yeno vînayene û nameyê ey dîyeno kuçe û kuçebendanê Îsraîlî.
Serra 2025î de Îsraîlî, bi wesîleya serrgêra 60. ya îdamkerdişê Cohenî eşkera kerd ke arşîvanê Sûrîya ra derheqê Cohenî de nezîkê 2 hezar û 500 belgeyî, fotografî û dosyeyî ameyê girewtene. Mîyanê înan de wesîyetnameyê ey ê qeydkerdeyî, eşyayê ey ê şexsî û belgeyê nimitî zî estbî.
Serra 1971î de Serekwezîra Îsraîlî Golda Meir wina vatbî: “Erebî do şaş bimane ke ma do senî doman û tornanê Îsraîlî welatê înan de bîyarê îqtîdar.” Na eşkerayîye fermî nêbî la hetê şêwirmend û dezgehanê weşanî yê aye ra bi zanayîş hîra vila bîye.
Nasnameyo nêzanîyaye: Colanî kam o?
Yeno bawerkerdene ke tornê Elî Cohenî (Alî Kohên) Yusuf Şaul Cohen, bi xo Ebû Muhammed el-Colanî yo. Wexto ke serê ey de cigêrayîş yeno kerdene, eşkera beno ke 17 serrîya xo de Zanîngehê Têl Avîvî de projeyêko nimite de, hetê xetîb û waîzanê îslamîyan ra seba casusîya serê cematê îslamîyan perwerde dîyo, la wexto ke hîna xorîn dîyeno ke perwerdekarî bi xo casusê îstîxbaratî yê. Perwerdekarê ey wezîfedarê îstîxbaratî û leşkerê Îngilîz û Îsraîlî bîyî. Serra 2003î de bi CIA reyde pêkerd û şi Iraq û sey endamêko bawerkerde yê rêxistina El-Qaîdeyî, seba ke na rêxistine kontrol bikero ame wezîfedarkerdene. Seba wezîfe û mesûlîyetanê neweyan, wexto ke serra 2008î de ame tepiştene, merhaleya perwerdeyî de bi. Serra 2011î de seba wezîfeyê tewr pîlî yê cuya xo ya di serran, yanî seba îlankerdişê ronayîşê Cepheyê Nûsra ame amadekerdene.
Çend serrî dima, wezîfeyê teslîmkerdişê mende û eşyayanê şexsî yê Elî Cohenî ard ca.
Yeno îfadekerdene ke ameyîşê tornê Elî Cohenî yê îqtîdarê Şamî, bi taybetî tewrbîyayîşê ey ê warê îstîxbaratî yê Sûrîya, planêko demderg o ke hetê Îsraîlî ra ameyo viraştene û no plan wextê îdamkerdişê Elî Cohenî yê Şamî ra dest pêkeno, yanî heyfgirewtişê Elî Cohenî yo.
Serê nasnameyê Colanî yê nêzanîyaye de zaf xebatî yenê kerdene. Na sebeb ra zaf analîstê sîyasî nasnameyê ey bi cihûyan eleqedar kenê. Dima ke Colanî 8 rojan de Sûrîya de ame îqtîdar, heme îşaretî mojnenê ke îstîxbaratê Îngilîzan û Îsraîlî o ardo îqtîdar. Dima ke na babete ser o cigêrayîş û analîzî ameyî kerdene, texmîn beno ke nasnameyê Ebû Muhammed el-Colanî cihû bo û o wareyanê eşîran de ameyo perwerdekerdene, bi teşkilatanê ewleyî yê Îsraîlî ameyo xurtkerdene û seba MOSSAD’î gurîyeno. Bi taybetî dima ke hadîseyê qeraxê Sûrîya û Swêdî qewimîyayî, no hal hîna zî zelalêr bi.
No mojneno ke rojanê verê ma de Sûrîya de eşkeno darbeyêka leşkerî bibo. Eke Colanî nijadê cihûyan bo, texmîn beno ke mîyanê mezhebê sunî de şer bivejîyo, çimkî ê do fealîyetanê hukmatê mewcûdî qebûl nêkerê û no zî do bibo sebebê şerê mezheban. Mudaxeleyê Rûsya yê qeraxê Sûrîya û mudaxeleyê Îsraîlî yê Başûrê Sûrîya zaf dûrî nîyo.
Hêzanê Sûrîya yê Demokratîkan (HSD)
Rojawanê Sûrîya bi xo binê kontrolê Hêzanê Sûrîya yê Demokratîkan de yo. Leteyê zereyî de Sûrîya eşkena mîyanê Artêşa Sûrîya û Tirkan de parçe biba û bi no hawa Sûrîya do bibo çar parçeyan. Do hewl bêro dayene ke sey o sîstemo ke Kurdistanê Başûrî de awankerdişê federalî mîyan de sey Yekîtîya Kurdistanî (YNK) û Partîya Demokrat a Kurdistanî (PDK) ameyo perçekerdene, mîyanê kurdan de zî (xeta ENKS û xeta Îdareyê Xoserî) sîstemêko parçekerdişî bêro averberdene û cayanê binê îşxalê Tirkan ê sey Efrîn û Serêkanîyê zî bikewe mîyan. Îdîa beno ke no projeyo mîyanneteweyî verê rijîyayîşê rejîmê Esedî ra ameyo qebûlkerdene.
