Şaredarîya Amedî ya Şaristanê Girdî dimayê xebera ma ya derheqê talankerdişê Baxçeyanê Hewselî eşkerayî daye û dîyar kerd ke vera sucanê ke yenê kerdene do berpirsîyarîya xo bîyarê ca. Sewbîna şaredarî vat ke ê kesê ke bi nameyê “dikandar” ke çend rojî yo qisey kenê, bi propagandaya neraste zuran kenê.
Şaredarîya Amedî ya Şaristanê Girdî xebera ma ya bi sernameyê “Forumê Hewselî Yeno Bedilnayene: Beno ke lîsteyê UNESCO’yî ra vejîyo!” ra pey eşkerayîyêka nuştekî vila kerde.
Ajansê ma xebera xo de ( https://ajansawelat.com/metirsiyek-mezin-li-ser-hewsele-ye-dibe-ku-ji-listeya-unescoye-derkeve/ ) bale antbî kambaxkerdiş û talankerdişê Baxçeyanê Hewselî ser o û bi detay û hîra vîdeo xeberêk amade kerdbî. Na xebere ra pey Parlamenterê DEM Partî yê Amedî Serhat Erenî pêşnîyaznameyêk dabi Wezaretê Derûdor, Şaristanî û Bedilnayîşî awehewayî yê Tirkîya.
Wezaret nê pêşnîyaznameyî ra pey Walîtîyê Amedî reyde kewte têkilî. 10 rojî ra ver hemşaredara Amedî Serra Bucak û Walîyê Amedî Murat Zorluoglu derheqê talanê Baxçeyanê Hewselî de kombîyayîşêk kerdbi.
Dima Komîteyê Koordînasyonê Şaristanî bi serekîya Walîyê Amedî derheqê babete de qisey kerd.
Şaredarîya Amedî ya Şaristanê Girdî derheqê babete de eşkerayîyêka nuştekî vila kerde.
Eynê wextî de eşkerayî de vera tayê cayanê karî de ke derûdorê Çemê Dîcleyî û Pirdê Desberinî de bi hewayêko neqanûnî ameyê akerdene û çend rojî yo vera Şaredarîya Amedî ya Şaristanê Girdî propagandaya neraste kenê, ameyê erjnayene.
Eşkerayî wina ya:
“Lazimî bîye ke eşkerayîyêke derheqê propagandaya sîya ke demêko derg o ser Baxçeyê Hevselî û Gelîyê Çemê Dîcleyî de bêro dayene ke 8 hezar serrî bêmabêne ramitiş tede yeno kerdiş û tarîxê 12 hezar serrî yê bajarê ma de ca gêno û Lîsteya Mîrasê Dinya yê UNESCO’yî de ca gêno, hetê hîn komê berjewendîyan ke bi rayîrê bêqîmetan yeno kerdiş.
Çi heyf, Baxçeyê Hevselî û Gelîyê Çemê Dîcleyî ke qezaya ma ya Sûrî de yê, semedê berardişê xo yê ramitişî, cîyabîyayîşê xo yê bîyolojîkî, vîrê xo yê kulturî û cayê cuya hempar ê şarî rê wayîrê qîmetêko bêhempa yê, mîyanê tehlukeyêk giran de yê. Nê mîrasî ke çalakîyê ramitişî yê wareyê 2 hezar û 800 doniman ra zêdeyêr ser ê, “depoyê oksîjenî” yê bajarî yê zî, game bi game yenê çinkerdiş. Eynî wextî de no ceneto xoza ke wareyê xeylê heywanan o zêdeyêr 180 tewirê mîlçikan, kêzîkî, heywanê kovî, kutikê awe (susamuru), kesayê Firatî, lûye, sansûr, simore û dije ra hema hema rî bi rî yê wêrankerdişêko gird ê merdiman de yê. Viraştişê awanîyê bêhuqûqî yê dorê faunayê xo yê dewlemend ra zêde, xoza ya ma ya sey cenetî semedê zibil û dermanê ke wareyê ramitişî de yenê şuxulnayene, mîyanê tehlukeyê vindibîyayîşî de ya.
Qeyûman destûrê kafeyan dayo
Pêwa heme tedbirê ke ma girewtêne, hema hema her roje bi rayîranê qaçaxî û nimite molozê Baxçeyê Hevselî û qeraxê Çemê Dîcleyî ra yeno rijnayene û game bi game dêsê betonan berz benê. Nê wêrankerdişê ke bi destê merdiman yenê domnayene, ekosîstemê herême xirab kenê; tewirê ganeyan sey mase û mîlçikan kêm kenê. “Karbarîyê” qijê ke bi efûyê îmarî yê verênan û bi netîceya belgeyê “tomarkerdişê awanî” ke Mudirîya Bajarî ya Derûdorî û Bajarwanî ra ame dayene, amey” akerdene, demî dir vurnayî wareyê bazirganîyê girdan. Çi heyf ke 8 serrî yê qeyûmî de kargehî, qehwexane, salonê veyveyan, platformê antişî, kafe, lokanta, çayxane, çîxkiftecî, werd û cayê arayî ke nika benê sebebê lêşinî, lîsansê karbarîye ameybî dayene. Qeraxê çemî bi temamî bi moloz û betonî ameyî pirrkerdiş. Lêşinîya vengî ke virazîyaye û zêdebîyayîşê ameyîş û şîyayîşê ziyaretkarê herême û teberî, wareyê maddî û manewî de resa sewîyeyq nêrazîbîyayîşî.
Nê problemê ke heme pêser ameyî, sey îradeyê weçînîtoxî yê bajarî, ma mecbur ê ke bi herre, awe û hewayê xo pîya, heme debîyayîşê kulturî û qîmetê bajarê xo bipawê. Reaksîyonê komelî yê zêde nîşan danê ke şar waştene ke talanê ekolojîkî bêro vindarnayîş. Ma zanê ke ganî hemverê sucê bajarî de têgêrayîşî bêrê kerdiş û ma semedê caardişê mesûlîyetê xo yê hemverê nê sucan de qerardar ê.
Munaqeşe ameya kerdene
Na çarçewa de; semedo ke rewşa Baxçeyê Hevselî û Gelîyê Çemê Dîcleyî bêro vindarnayene, Heyetê Koordînasyonê Bajarî yê bi serekîya Walî Murat Zorluoglu de babete bi hîra ameye munaqeşekerdiş û qerar ame girewtiş ke semedê destpêkerdişê çalakîye planêk çalakîye bêro amadekerdiş. Nika mîyanê walîtîye de babete ser o heyetêk koordînasyonî ame awankerdiş û xebatanê xo domneno.
Nê rantwerî zuran kenê
Sey Şaredarîya Bajarê Girdî ya Amedî ma newe ra dîyar kenê ke ma do helwestê xo û qererdarîya xo ya hemverê rijnayîşê cenetê xozaye xo bidomnê, ma do propagandaya sîyakerdişî rê sere nêtewênê û ma do nêverdê ke şar bi malûmatanê şaşî bêro manîpulekerdiş. Helwestê ma hemverê tu “keye”, “şîrket” û ûsn. karbarîyan çin o. Helwestê ma hemverê nê kesan o ke bi karbarîyê qijan dest pêkenê û sînorê xo zaf rey derbas kenê û hewa, awe û herra ma lêşin kenê. Mesûlîyetê ma yê tarîxî yê hemverê nê bajarî de deynê milê ma yo. Sebebê sereyîn yê propagandaya sîyaye ya hemverê nasnameyê sazgeh ya Şaredarîya Bajarê Girdî û hemserekan, waştişê domnayîşê rant û çerxê gendelîye yo. Nê rantwerdoxî bi vengê “Ê camî û mescîdan wêran kenê” rasterast zûran kenê û hîs û hesasîyetê dînî yê şarî îstîsmar kenê.
Ma dîyar kenê ke şarê ma heme prosesan ser o malûmatdar o û ma do xebatê ameyoxî zî bi hawayêko zelal û akerde, raya pêroyî dir pare bikerê. Pawitişê Hevselî û Dîcleyî, tenya pawitişê wareyêk nîyo; pawitişê nefes, cuye û ameyoxê nê bajarî yo. No wezîfeyê pawitişî tenya mesûlîyetê îdareyê herêmîyan nîyo, labelê mesûlîyetê heme pêameyanê bajarî yo.
Bi hurmet raya pêroyî ra yeno neqlkerdene.”
