Amed – Nivîskar Mûsa Şanak ku tev li gelek civînên gel ên pêvajoya Aştî û Civaka Demokratîk bûye bal kişand ser encamên civînan û got: “Tevî hemû kêmasiyan jî bi rastî gel hêvî dide mirov. Li dijî plana çokdanînê civak teslîm nebû, xwe parast.”
Di 1ê Cotmeha 2024an de Serokê MHPê Devlet Bahçelî li Meclîsê ber bi parlamenterên DEM Partiyê ve çû û bi destên wan girt. Piştî vê yekê Bahçelî, bang li Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan kir ku bang li PKKê bike û xwe fesix bike. Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan destê Devlet Bahçelî li hewayê nehişt û ji bo pêşî li “pêvajoyê” veke di 27ê Sibata 2025an de banga “Aştî û Civaka Demokratîk” kir. Li gel vê yekê PKKê di 5-7ê Gulanê de kongreya xwe ya 12emîn li dar xist û biryar fesixkirina xwe girt ku çekan deyne. Di 11ê Tîrmehê de 30 gerîlayan li Silêmaniyê ji bo pêşî li pêvajoyê vekin bi merasîmeka dîrokî çekên xwe şewitandin.
Li gel van geşedanan gelek hevdîtin, civîn, serdan pêk hatin. Ji bo pêşxistina pêvajoya Aştî û Civaka Demokratîk gelek geşedan pêk hatin. Ji bo pêvajo bi gel re were parvekirin, gelek bernameyên televîzyonê, daxuyanî û parvekirin jî çêbûn. Ji vana ya herî zêde bi gel re rasterast hate kirin, “Civînên Gel” bûn. Civînan di meha Hezîranê de li bakurê Kurdistanê û bajarên Tirkiyeyê dest pê kirin. Her çiqas texrîbat û metirsiyên mezin li ser siyaset û civakê hebin jî, tevlibûn, şopandin û nirxandina pêvajoyê ya gel di asta ku dihat xwestin de çênebû.
Nivîskar û aktîvîstê zimanê Kurdî Mûsa Şanak ku li herêma Serhedê tev li gelek civînên gel bû têkildarî civînên gel ku hatin lidarxistin axivî. Mûsa Şanak qala serpêhatiya pêvajoya tê meşandin kir û ji bo geşedanên li pey vê serpêhatiyê rû dane wiha got: “Gavên sembolîk yên pir girîng hatin avêtin. Civakê gelek tişt mereq dikir, darbarê pêvajoyê de pirs hebûn. Civak dexwest bibe xwedî agahiyên zelal. Herwiha pêwîstî bi têkiliya gel hebû. Ka gel çi difikire? Û bi rastî çiqas bi vê pêvajoyê bawer dikin, çiqas bawer nakin? Ku bawer nakin çima bawer nakin? Gel dixwest wan tiştan hîn bibin û li gorî wê jî rêya xwe diyar bikin.”
‘Piştî hilbijartinê me jibîr dikin’
Mûsa Şanak anî ziman ku serdana gel bi giranî di pêvajoyên hilbijartinan de tên kirin û wiha got: “Taybetî li bajarên jor ên Serhedê valahiyek berbiçav hebû. Digotin dema hilbijartin hebe em têne bîra partiyê, lê piştî ku hilbijartin xelas dibe, me ji bîr dikin, nayên û naçin. Rexneya herî mezin di wir de ye. Dîsa di rêveberiyên heremê hatin bidestxistin de bendewariyên gel çêdibin û ev zêde pêk nayên û ev bendewarî dibin rojeva civakê ya sereke.”
‘Pirsgirêk di dema xwe de nayên çareserkirin’
Mûsa Şanak li ser sedemên sarbûn û dûrketina gel jî sekinî û derbarê mijarê de ev yek anîn ziman: “Wek şênber bêjim li gelek cihan pirsgirêkên derketine holê nehatine çareserkirin. Bi demê re ev tiştên biçûk mezin bûne, di nava civakê de kombûn, perçebûn derxistine holê. Lewma ji rêxistinê sarbûn, ji saziyan dûrketin çêbûye. Hem jin hem mêr derbarê gelek kesan de gotegot hatine belavkirin û ev mijar di dema xwe de nahatine zelalkirin. Muxatab peyda nabin, pirsgirêk çareser nabin.”
‘Gel bi giranî medyaya Tirkan dişopîne’
Mûsa Şanak diyar kir gel, ji çavkaniyên rêxistinê bêhtir, di bin bandora televîzyon, rojnameger û bernameyên din dimînin û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Mirovên me, çapemeniya me, kanalên televizyonên me, rojname û malperên me pir kêm dişopînin û piraniya wan di bin bandora weşanên televîzyonên Tirk de dimînin. Li aliyê ev yek fikrên wek olî, muhafazakar, nêzakatiyek negatîf û teng derdixist holê. Dema welatî tenê li ser encaman difikirîn, hev û dû sûcdar dikin. Yên ku bi salan e bi zanebûn şerê derûnî dane meşandin destûr nedane ku civak li ser xwebûna xwe, li ser çand û nasnameya xwe ya Kurdbûnê, xwe ava bike.”
‘Desthilat û dewlet bêhêviyê dide’
Mûsa Şanak bi bîr xist ku ji ber ceribandinên bi neyînî encam bûne gel ji sepanên dewlet û desthilatê biguman e. Mûsa Şanak derbarê sepanên polîtîkayên dijbertiyê de wiha axivî: “Operasyonên li ser CHPê, erîşên li ser saziyên Kurdan, operasyonên li dijî rojnamegeran, dîsa êrişên li ser malbatên Kurdan, di nava gel de bêbaweriyê ava dike. Nêzîkatiya Komîsyona Meclîsê ya li dijî dayikan, rewşa girtiyên nexweş ên giran ku divê werin berdan û nayên berdan bêhêviyê ava dike.”
‘Pirsgirêka mezin pêşeng e’
Bi zanebûn nehîştin vîna jinan derkeve holê. Taybetî kesên di rêveberiyan de cih digirin wisa dikin. Hevjîn, keç û bukên wan hene lê ev kes bi xwe tev li xebatan dibin lê jinan tev li nakin. Wexta jin tev li çalakiyan dibin vê demê ev mêr ji wan re dibêjin, ‘Here li mala xwe rûne.’ Zilam hestên feodaltiyê li ser xwe navêje. Di gotinan de şoreşgêr, sosyalîst, û azadîxwaz in lê di kesayet û şexsê xwe de mêr xwe neguherandiye. Kêmasiya herî mezin li vir derdikeve. Tên li wî diwarî diqelibin û dubare dikin. Ji ber ku xwe birêxistin nekirine. Lewma pirsgirêka herê mezin pêşeng e. Divê pêşeng bi rol û rista xwe rabin. Her wiha ji bo xebateke encamgir divê teqez em gund bi gund; mal bi mal bigerin û herin sohbetan bikin, gel îqna bikin. Divê em bibin perçeyek jîyana wan û da ku ew jî baweriya xwe bi me bînin.”
‘Gel serî natewîne û hêvî dide’
Mûsa Şanak diyar kir ku tevî hemû zext û zordariyên plana têkbirinê ya dewletê jî gel serî xwe natewîne û axaftina xwe wiha bi dawî kir: “Têkoşîna Azadiyê, têkoşîna civaka gelê Kurd ya neteweyî bi rastî her çar parçeyên welat, li dîasporayê, li Kafkasyayê gelek berfireh e. Dema ku mirov li tevahiyê rewşê binêhire û Bakur jî binirxîne, tevî hemû kêmasiyan, bi rastî gel hêvî dide mirov. Li dijî plana çokdanînê civak teslîm nebû, xwe parast. Berxwedanek hat dayîn, xwedîderketina nasnameyê derket holê. Me vê di roja 1ê Îlonê de jî dît.”
